Wydarzenia, artykuły

WATYKAN

„SPES NON CONFUNDIT” (NADZIEJA ZAWIEŚĆ NIE MOŻE)

9 maja, w dzień Wniebowstąpienia Pana naszego Jezusa Chrystusa, papież Franciszek o godzinie 17:30 podczas Nieszporów w Bazylice św. Piotra przewodniczył odczytaniu i wręczeniu Bulli Jubileuszowej zwołującej Rok Święty 2025.

Uroczystość rozpoczęła się w przedsionku bazyliki św. Piotra w Watykanie, przed jej Drzwiami Świętymi, otwieranymi na każdy kolejny Jubileusz. Papież Franciszek wręczył bullę zwołującą Jubileusz 2025 archiprezbiterom czterech bazylik papieskich, kilku przedstawicielom Kościoła powszechnego z różnych stron świata i dziekanowi protonotariuszy apostolskich (prał. Leonardo Sapienza), który następnie odczytał najistotniejsze fragmenty tego dokumentu.

Bulla papieska to dokument z pieczęcią papieża, a zatem po przywileju najbardziej autorytatywny i uroczysty spośród dokumentów biskupa Rzymu. Termin ten wywodzi się od łacińskiego bulla, który oznaczał ołowianą pieczęć zawieszoną na dokumencie, a dopiero od około XIV wieku był stosowany do dokumentów opatrzonych taką pieczęcią. Użycie ołowianej pieczęci jest udokumentowane w przypadku papieży od VI wieku. W przypadku dokumentów o szczególnym znaczeniu zamiast ołowiu stosowano złoto.

Bulla jest dokumentem urzędowym, który oprócz wskazania daty rozpoczęcia i zakończenia Roku Świętego oraz sposobu jego przeprowadzenia, podaje tematykę Jubileuszu i warunki, na jakich jest on ogłoszony przez Papieża. Składa się z 25 punktów, zawiera modlitwy i apele w intencji więźniów, chorych, ubogich i młodych. Tematem przewodnim, który wybrano na Jubileusz Zwyczajny 2025 są słowa: „Pielgrzymi nadziei”. [TUTAJ więcej]
Bieżący rok jest Rokiem Modlitwy przed Jubileuszem 2025, ogłoszonym przez papieża w styczniu.
O planowanych terminach głównych wydarzeń Roku Jubileuszowego 2025 można dowiedzieć się z oficjalnej strony tego wydarzenia: https://www.iubilaeum2025.va/pl.html (wersja w j. polskim; dostępna w 7 językach).

» PEŁNA TREŚĆ BULLI PAPIESKIEJ

«Թող Յոբելեանը բոլորի համար ըլլայ յոյսը վերակենդանացնելու հնարաւորութիւն» Ֆրանչիսկոս Պապ
Հրատարակում ու յանձնում 2025ի Սուրբ Տարուան «Spes non confundit» Յոբելենական Կոնդակին։Արարողութիւնը տեղի ունեցաւ Սուրբ Պետրոս տաճարի Նախագաւիթին մէջ Սուրբ Դռան առջեւ.
2025ի Յոբելենական տարւոյն համար Ֆրանչիսկոս Պապը յոյս կը հայցէ, աշխարհի մը մէջ, որ յատկանշուած է զէնքերու շառաչիւնով, մահով, կործանումներով ու մերձաւորի նկատմամբ ատելութեամբ, անօթութեամբ ու «բնապահպանական պարտքով», ինչպէս նաեւ ծնունդներու պակասով։ Յոյսն է բալասանը` զոր Սրբազան Պապը կ՛ուզէ տարածել «բռնութեան դաժանութեամբ» ճնշուած կամ աղքատութեան ծայրայեղ աճի թիրախ մարդկութեան վէրքերուն վրայ: (...)

» cały artykuł w j. ormiańskim


	Dzisiaj na Górze Oliwnej znajduje się Kaplica Wniebowstąpienia, czyli romańska świątynia, która została zamieniona na meczet. Obiekt jest własnością lokalnej wspólnoty muzułmańskiej, która z okazji uroczystości udostępnia kaplicę i obejście jerozolimskim wspólnotom chrześcijańskim: prawosławnej, katolickiej i ormiańskiej.

Szósty tydzień prowadzi nas do jednego z głównych świąt Chrystusa, jakim jest święto Wniebowstąpienia, dokładnie 40 dni po zmartwychwstaniu. Kościół przyjął tradycję obchodzenia tego święta 40 dni po Wielkanocy, a Zesłania Ducha Świętego 50 dni po Wielkanocy, czyli 10 dni po Wniebowstąpieniu.

W obrządku ormiańskim Wniebowstąpienie Chrystusa (Ton Hambarcman, Տօն Համբարձման) świętuje się tradycyjnie w czwartek. Według tegorocznego kalendarza liturgicznego przypada ono 9 maja 2024 r.
Również w kościele rzymskokatolickim są miejsca gdzie też tego dnia jest Wniebowstapienie świętowane (np. Watykan).
W Polsce (podobnie jak we Włoszech) uroczystość Wniebowstąpienia - zgodnie z dekretem watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów - od 2004 r. kościół rzymskokatolicki obchodzi w VII Niedzielę Wielkanocną (w tym roku 12 maja).

Po swym zmartwychwstaniu Chrystus ukazywał się uczniom, zaś czterdziestego dnia na ich oczach wzniósł się do nieba z Góry Oliwnej. Określenie "Wniebowstąpienie Pańskie" pochodzi z opisu, przekazanego przez św. Łukasza w Dziejach Apostolskich (Dz 1, 9-11). Ewangeliści piszą o tym fakcie niewiele. Miejscem wniebowstąpienia Jezusa była Góra Oliwna. Z tej góry, gdzie rozpoczęła się męka Chrystusa, wzięła początek także Jego chwała. Jezus polecił Apostołom, aby nie odchodzili z Jerozolimy, lecz by oczekiwali spełnienia obietnicy zesłania Ducha Świętego (por. Dz 1, 4-5). Po powrocie do Jerozolimy Apostołowie "trwali jednomyślnie na modlitwie razem z niewiastami, Maryją, Matką Jezusa, i braćmi Jego" (Dz 1, 14).

W niedzielnej Ewangelii Jezus opowiada przypowieść o Dobrym Pasterzu. Zanim jednak powie, że jest dobrym pasterzem, mówi: Ja jestem bramą owiec.
Pan Jezus tajemnicą swojego Wniebowstąpienia żył na długo przed jej dokonaniem się. Przy Ostatniej Wieczerzy wprost zapowiada swoje odejście do Ojca.

Wniebowstąpienie Chrystusa jest jednym z najważniejszych, ale i najbardziej tajemniczych wydarzeń opisanych w Piśmie Świętym. Jego głęboki sens często wymyka się naszemu ludzkiemu rozumieniu.

„Chrystus stworzył bowiem w samym sobie pomost między niebem i ziemią: On jest Pośrednikiem między Bogiem i człowiekiem, między Królestwem Niebieskim i historią świata. Zjednoczeni z Nim w Jego własnym Duchu, wierni tworzą nową wspólnotę, Kościół, który ze swej natury jest widzialny i duchowy, pielgrzymujący w świecie i uczestniczący w chwale niebieskiej”

(św. Jan Paweł II, Rozważanie przed modlitwą Regina caeli, 27 maja 2001)

„Wniebowstąpienie mówi nam, że w Chrystusie nasze człowieczeństwo zostaje wyniesione na wysokości Boga; w ten sposób za każdym razem, gdy się modlimy, ziemia łączy się z niebem. Tak jak kadzidło, spalając się, unosi w górę dym, tak samo, gdy zanosimy do Pana ufną modlitwę w Chrystusie, przenika ona niebiosa i dociera do samego Boga - On ją przyjmuje i jej wysłuchuje”.

(Benedykt XVI, Rozważanie przed modlitwą Anioł Pański, 20 maja 2012)

Dzień Wniebowstąpienia jest dla Ormian bardzo radosny, także jako radosne ludowe święto ormiańskie. Zwykle wypada w środku wiosny, co daje ludziom możliwość wyjścia na dwór, na pola i w góry. Grupy mężczyzn biorą udziału w różnych grach i konkursach, a kobiety i dziewczęta losują miedzy sobą wcześniej przygotowane najróżniejsze wróżby, dotyczące ich przyszłości - a to o dobrym życiu czy pięknym narzeczonym, a to o pięknym domu. Mają przy tym wiele radości i dobrą zabawę. Śpiewają też różne piosenki i wykonują tańce. W wielu wsiach, a także miastach zwyczaj ten zachował się i pozwala na utrwalenie tradycji ludowych.

Niedziela 12 maja, Siódma Niedziela Wielkanocna, jest w Kościele ormiańskim Drugą Niedzielą Palmową. Jest ponownym przypomnieniem Wniebowstąpienia Chrystusa, daje nam nadzieję na wejście po śmierci do nieba i przebywanie w Bożej obecności.

» "Wniebowstąpienie Pańskie" (brewiarz.pl) » artykuł w j. ormiańskim (Vativan News)

11 LUTEGO 2024 r. - NIEDZIELA DOBREGO ŻYCIA, POCZĄTEK WIELKIEGO POSTU
I Niedziela Wielkiego Postu, Bun Barekentan
Բուն Բարեկենդան
Ա. Կիրակր Քառասնորդաց
•
12 LUTEGO - PONIEDZIAŁEK POPIELCOWY
Or Mochroc - Օր Մոխրոց

Wielki Post (Mec Pahk) rozpoczyna się od Niedzieli Dobrego Życia (Bun Barekentan). W tym roku niedziela ta przypada – jak podaje ormiańskokatolicki kalendarz liturgiczny – 11 lutego. Według liturgicznego porządku jest to I Niedziela Wielkiego Postu, która nie ma takiego charakteru jak w tradycji łacińskiej. Jest to ostatni dzień radosny, ale wzywa do rozpoczęcia Wielkiego Postu – do modlitwy, postu i jałmużny.

W sensie wschodnim pierwszy dzień postu, to ostatni dzień objadania się i radości, aby dobrze przygotować się na 40 dniowy post – do którego zachęcają czytania liturgiczne. Niedziela Bun Barekentan, to rodzaj małego karnawału. Tego dnia przyrządza się specjalne potrawy i urządza przyjęcia. Już w sobotę wieczorem przed tą niedzielą zamykana jest na cały okres wielkopostny zasłona oddzielająca ołtarz od nawy kościoła. W okresie Wielkiego Postu Ormianie poszczą szczególnie surowo. Okres ten bywał nazywany agh u hac - „sól i chleb”.

Błogosławieństwo popiołu w obrządku ormiańskim

Panie, zmiłuj się (3x)
Wszechmogący, wieczny Boże, zgładź i odpuść nasze grzechy.
Wołamy do Ciebie, ześlij błogosławieństwo Twoje na ten popiół
i poświęć go, aby był lekarstwem zbawienia dla tych,
którzy z bojaźnią wzywają imienia Twego Świętego
i pochyleni przed Twoim majestatem żałują za grzechy swoje.
Spraw, miłosierny Panie, aby ci, na których będzie posypany ten popiół,
otrzymali odpuszczenie grzechów oraz zdrowie duszy i ciała.
Przez łaskę Pana naszego Jezusa Chrystusa,
któremu należy się chwała, panowanie i cześć teraz i zawsze, i na wieki wieków. Amen.

» O wielkopostnej zasłonie

Բարի Կենդանութիւն Կամ Բուն Բարեկենդան
Բուն բարեկենդանի նախորդ Շաբաթ օրը, երեկոյեան ժամերգութեան ընթացքին, կը փակուին բոլոր եկեղեցիներուն խորաններուն վարագոյրները, որոնք կը բացուին Սբ. Զատիկի ճրագալոյցի Պատարագին:

Բարեկենդանը պահքի սկիզբն է, իսկ Բուն բարեկենդանը՝ Մեծ պահքի սկիզբը: Բարեկենդան կը նշանակէ բարի կենդանութիւն. ուրախութեան, խրախճանքի օր, որուն կը յաջորդէ շաբաթապահքը: Իսկ Բուն բարեկենդան կը նշանակէ ամենամեծ բարեկենդան, որուն կը յաջորդէ Մեծ պահքը, որ ամենաերկարն ու տեւականն է:
Բուն բարեկենդանը Մեծ պահքի եօթը կիրակիներէն առաջինն է: Կը յիշեցնէ մարդկային առաջին երջանկութիւնը: Այս օրը նուիրուած է դրախտի յիշատակին, որուն փափկութեան մէջ նախածնողները՝ Ադամն ու Եւան, կ՝ապրէին անմեղ ու երջանիկ կեանքով մինչեւ դրախտէն վտարուիլը: (...)

» cały artykuł w j. ormiańskim

Ա. Կիրակի Քառասնորդաց. Մուտն Ադամայ ի դրախտն, Աղօթք, Ծոմապահութիւն եւ Ողորմութիւն
Արհի. Յովհաննէս եպս. Թէյրուզեանի մտածականը։ Մատթէոս Աւետարանիչ (6, 1-18) մեզի կը թելադրէ երեք ուղեգիծեր. Ողորմութիւն, Աղօթք եւ Ծոմապահութիւն, որոնց կիրառումը Եկեղեցին ճոխացուց անհամար սուրբերով:
Շնորհաբեր ու կենսատու դարձնելու համար Քառասնորդաց շրջանը, այսինքն՝ մեր առջեւ երկարող Մեծ Պահքի օրերը, յօժարակամ ըլլալու ենք Ս. Հոգիի ներշնչումներուն: Մատթէոս Աւետարանիչ (6, 1-18) մեզի կը թելադրէ երեք ուղեգիծեր. Ողորմութիւն, Աղօթք եւ Ծոմապահութիւն, որոնց կիրառումը Եկեղեցին ճոխացուց անհամար սուրբերով: (...)

» cały artykuł w j. ormiańskim

Velum ormiańskie, czyli nakrycie na kielich liturgiczny, ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego, można zobaczyć na ekspozycji muzealnej w ramach "obiektu miesiąca".

Tkanina, datowana na XIX w., została wykonana na terenie obecnej Turcji (dawnej Wielkiej Armenii, włączonej w obręb Imperium Osmańskiego). Velum było darem pewnej rodziny ormiańskiej do klasztoru św. Jana Chrzciciela w Muszu (ob. Turcja). Był to jeden z najstarszych i najznamienitszych klasztorów ormiańskich, zniszczony przez Turków podczas ludobójstwa Ormian w 1915 r. Tkanina wykonana jest z bawełnianego batystu i haftowana nićmi jedwabnymi oraz nićmi i blaszką metalową.

Poniżej przytaczamy informacje na ten temat:

Velum, o którym już tutaj wspominaliśmy, ma bogatą haftowaną dekorację, która składa się z motywów figuralnych oraz ornamentalnych, tworzących zwarty program ikonograficzny zgodny z liturgicznym przeznaczeniem tkaniny oraz miejscem jego przeznaczenia. W środku znajduje się Baranek Boży w glorii słonecznej, otoczonej przez dwanaście głów anielskich. Jest to nawiązanie do apokaliptycznych obrazów Baranka – Chrystusa przebywającego w niebiańskim Jeruzalem. Na osiach boków znajdują się: tronujący Chrystus w typie Salvator Mundi (z kulą ziemską w ręku), św. Jan Chrzciciel z barankiem, św. Szczepan w stroju ormiańskiego diakona, trzymający kadzielnicę oraz łódkę na kadzidło oraz św. Rypsyma, męczennica związana z początkami chrześcijaństwa w Armenii. W treści inskrypcji fundacyjnej velum darczyńcy tkaniny zwracają się do niej z prośbą o wstawiennictwo za dusze ich rodziców. Św. Rypsyma została przedstawiona w nietypowej formule ikonograficznej: kobieta wyłania się z kielicha w otoczeniu Narzędzi Męki Pańskiej. Ten sposób obrazowania był zarezerwowany wyłącznie dla Chrystusa. Zapewne twórca programu ikonograficznego velum nie miał pod ręką żadnego wizerunku Rypsymy, który mógłby posłużyć za wzorzec. Z tej przyczyny sięgnął po elementy z ikonografii Chrystusa, które wydały mu się właściwe dla przedstawienia męczennicy, która poprzez swoją śmierć stała się godną naśladowczynią Zbawiciela. W narożach velum umieszczeni są Serafinowie, a puste miejsce wypełniają głowy aniołów, krzyże i gwiazdy. Dzięki temu tkanina wyobraża rzeczywistość niebiańską przenikającą się z rzeczywistością ziemską podczas sprawowania Boskiej Liturgii. W jej centrum znajduje się Baranek-Chrystus, któremu towarzyszą chóry aniołów i święci czczeni szczególnie w klasztorze w Muszu.

Velum można zobaczyć na ekspozycji muzealnej w ramach "obiektu miesiąca".

za fb Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius, 30.08.2022 r.
Tekst: Joanna Sławińska; fot. J. Kozina

» artykuł o specjalnym pokazie velum w 2019 r.

Na facebuku w grupie Polscy Ormianie został opublikowany ciekawy post, z wieloma ilustracjami, dotyczący Panien Benedyktynek Ormiańskich. Tym bardziej wart opublikowania, w kontekście otwartej kilka dni temu w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie wystawy pt. „Kobiety pod znakiem Krzyża. Ormiańskie benedyktynki ze Lwowa i ich duchowość”.
Przytaczamy jego treść poniżej (wraz z ilustracjami).

Lwów, Panny Benedyktynki Ormiańskie cz.I

Budynek Katedry Ormiańskiej jest połączony arkadowymi krużgankami z dawnym, niewielkim klasztorem benedyktynek obrządku ormiańskiego.

To jedyny katolicki zakon obrządku ormiańskiego na ziemiach polskich.

Początki zgromadzenia sięgają XVI w.,gdy grupa Ormianek z Kamieńca Podolskiego, Jazłowca i ze Lwowa otrzymała od radnych na siedzibę dwie kamieniczki obok cmentarza przy katedrze ormiańskiej.Ok.1678 r. przyjęły zakonny habit ormiański, a w 1690 r. uzyskały od papieża zezwolenie na założenie klasztoru reguły św. Benedykta z zachowaniem obrządku ormiańskiego.

Zakon dynamicznie się rozwijał, liczył około 60 sióstr, przeważnie Ormianek. Z czasem budynek klasztoru powiększono o kilka przyległych domów.

Do konwentu należał także folwark na Pasiekach (na Pohulance),gdzie wybudowano kaplicę pw. NMP Nieustającej Pomocy, w której znajdowała się kopia cudownego obrazu NMP.

Dysponowały także ziemią przekazaną później pod budowę Cmentarza Obrońców Lwowa.

W dziejach Panien zamkniętych za klasztorną furtą I rozbiór Polski miał doniosłe znaczenie. Mniszki, które w ub. latach (jak zaznacza Ich Kronika) przybywały - "z Krymu, Kaffy, Stambułu, Tatary i całej Polski i Siedmiogrodu", teraz poczuły się naprawdę Polkami i jak "kamienie na szaniec" stanęły zgodnie i lojalnie na posterunku w obronie polskości. Posterunek ten, to szkoła dla dziewcząt.

Była to ceniona szkoła, do której uczęszczały panny ormiańskie, ale także polskie i rusińskie. W 1782 r. konwent odwiedził cesarz Austrii Józef II i przekonał się o wysokim poziomie nauczania. Dzięki temu klasztor uniknął kasaty. W XIX w. benedyktynki ormiańskie uległy całkowitej polonizacji.

Opiekunami klasztoru i mniszek byli zawsze arcybiskupi ormiańscy Lwowa, w szczególności zaś ostatni z nich, abp Józef Teodorowicz.

Wraz z rozpoczęciem II wojny światowej siostry dzieliły bolesne doświadczenia Polaków zamieszkujących Kresy. Udzielały pomocy licznie napływającym uchodźcom. Po ugruntowaniu administracji sowieckiej szkoła została zamknięta, a siostry, ograbione z całego dobytku, przesiedlono na Pohulankę. Tam przeżyły wybuch wojny niemiecko-sowieckiej, okupację niemiecką oraz drugą okupację sowiecką – pielęgnując powołanie zakonne oraz służąc konieczną pomocą mieszkańcom Lwowa.

Po opuszczeniu Kresów znalazły schronienie w Wołowie, gdzie przechowują bezcenne pamiątki przywiezione ze Lwowa.