default_mobilelogo

Tyśmienica już w XV w. należała do dóbr królewskich. Za panowania króla Zygmunta I Starego osiedliło się tutaj wielu kupców ormiańskich, dzięki którym rozwinął się handel i rzemiosło. Od XVI w. miasto było własnością Potockich.

Po spustoszeniach wojennych, w 1679 r. Dominik Potocki sprowadził do miasta Ormian – uciekinierów z Kamieńca Podolskiego, i zbudował dla nich drewniany kościół pw. Najświętszej Marii Panny. Mały, drewniany kościółek ze słynącym cudami obrazem św. Kajetana był stale narażony na pożary. W połowie XVIII w. rozpoczęto więc budowę nowej murowanej świątyni, którą finansował także Mikołaj Potocki. W 1791 r. kościół został konsekrowany pw. św. Kajetana Wyznawcy.

W XIX w. wielu Ormian, dorobiwszy się fortun na handlu i rzemiośle, zaczęło kupować majątki ziemskie i przenosić się na wieś, a młodzież po ukończeniu nauki nie wracała już do miasteczka. Tyśmienica przeżyła trzęsienie ziemi, a świątynia – kolejne pożary i odbudowy. W 1886 r. kościół został ponownie konsekrowany pw. św. Kajetana. W okresie międzywojennym kościół był przez 12 lat zamknięty. Dopiero, gdy w 1936 r. proboszczem został ks. Józef Depowski, w nabożeństwach zaczęli uczestniczyć wierni nie tylko obrządku ormiańskiego, ale także greckiego. Ostatni proboszcz, ks. Jan Lechowski, opuścił parafię w 1946 r. i wyjechał na Dolny Śląsk. Część wyposażenia kościoła w Tyśmienicy wraz z obrazem św. Kajetana trafiła do kościoła św. Piotra i Pawła w Gdańsku.

Otynkowany, ceglany kościół tyśmienicki był budowlą jednonawową z, zamkniętym eliptycznie prezbiterium oraz pomieszczeniami zakrystii i skarbca, usytuowaną w centrum miasta. Fasadę flankowały dwie przysadziste wieże. W kościele było pięć ołtarzy, w głównym umieszczono wizerunek św. Kajetana, który prezentowano w srebrnej sukience, koronach i w otoczeniu licznych wotów. Kościół w Tyśmienicy został zburzony w latach 50. XX w., a na jego miejscu wybudowano gmach rejonowej administracji (Rejkom).

* 

Tysmienica belonged to royal estates already in the 15th century. During the reign of King Zygmunt I the Old, many Armenian merchants settled here, thanks to whom trade and crafts developed. From the 16th century, the town was owned by the Potocki family. 
After the ravages of war in 1679, Dominik Potocki brought Armenians -refugees from Kamieniec Podolski to the city and built for them a wooden church dedicated to the Blessed Virgin Mary . The small wooden church with the painting of Saint Cajetan famous for miracles was constantly exposed to fires. In the middle of the 18th century, the construction of a new brick temple began, which was financed by Mikolaj Potocki. The church was consecrated under the invocation of Saint Cajetan the Confessor in 1791. In the nineteenth century, many Armenians having made a profit in trade and crafts, began to buy estates and move to the countryside, while  young people did not return to the town after graduating from the school . Tysmienica survived the earthquake while  the temple - more fires and reconstructions. In 1886 the church was re-consecrated under the invocation of Saint Cajetan. In the interwar period, the church was closed for 12 years. Only when the  priest Jozef Depowski became the parson  in 1936, not only the faithful of the Armenian but also the Greek rite began to participate in the services. The last parish priest, Father  Jan Lechowski, left the parish in 1946 and went to Lower Silesia. Part of the furnishings of the church in Tysmienica, along with the image of Saint Cajetan, went to the church of Saint Peter and Paul in Gdańsk. The plastered, brick church in Tysmienica was a single-nave building with an elliptically closed presbytery, sacristy and treasury rooms . It was situated in the city center. The facade was flanked by two squat towers. There were five altars in the church. In the main one there was an image of Saint Cajetan, which was presented in a silver dress, crowns and surrounded by numerous votive offerings. The church in Tysmienica was demolished in the 1950s, and in its place the building of the district administration (Rejkom) was built.               

za kalendarzem FKiDOP, 2021