default_mobilelogo
KRÓTKI RYS HISTORYCZNY LITURGII MSZY ŚW. W OBRZĄDKU ORMIAŃSKIM

Pierwszymi zwiastunami Dobrej Nowiny na terenie Armenii byli święci Apostołowie Bartłomiej i Juda Tadeusz. Z chwilą chrztu Armenii w 314 r., za pośrednictwem Kościołów w Poncie i Kapadocji (z zachodu) i Kościoła Syryjskiego (z południa), równolegle z językiem greckim i syryjskim, na terenie Armenii powstały dwa kierunki Liturgiczne - grecki i syryjski.

Przy końcu IV w., kiedy powstała ormiańska hierarchia kościelna, będąca w zależności od Cezarei Kapadockiej, pierwszy Katolikos - Patriarcha Kościoła Ormiańskiego św. Grzegorz Oświeciciel (Lusaworicz) w Liturgii przyznawał pierwszeństwo tradycji kapadockiej, chociaż do V w. zwłaszcza w Armenii południowej wpływy syryjskie łącznie z językiem były bardzo silne. I tak starożytna Liturgia mszalna św. Bazylego była w użyciu u Ormian od IV w. i pozostała mniej więcej w swej pierwotnej czystości aż do V w.

Dwie anafory mszalne, chociaż drugorzędne, które zachowały się do dziś, jako anafory św. Grzegorza Oświeciciela i św. Izaaka Wielkiego, są niczym innym, jak starą liturgią mszalną św. Bazylego.
Wynalezienie przez św. Mesropa Masztoca w 405 r. alfabetu ormiańskiego, uczyniło język ormiański liturgicznym. Pismo św., pisma Ojców Kościoła oraz teksty mszalne, będące wówczas w użyciu, przetłumaczone zostały na język ormiański. Tak, jak w innych dziedzinach tak i w Liturgii mszalnej stosowano metodę wybiórczą. Różne elementy z poszczególnych form liturgicznych, będących wówczas w użyciu, harmonijnie złączone zostały w całość, dając początek tej Liturgii Mszy św., jaka obecnie używana jest w całym Kościele Ormiańskim. Wyboru poszczególnych tekstów mszalnych dokonał przy końcu V w. patriarcha Jan Mandakuni. W Liturgii tej spośród elementówm tradycji kapadockiej i syryjskiej, wybijają się fragmenty Liturgii mszalnej św. Jana Złotoustego, zwłaszcza w pierwszej części Mszy św. Obecna liturgia Mszy św. w obrządku ormiańskim w istocie swej pochodzi z drugiej poł. V w.

W Średniowieczu, podczas misji Braci Unijnych Zakonu Dominikanów wśród Ormian oraz wypraw krzyżowych, do tej Liturgii typowo ormiańskiej, dodane zostały elementy z ówczesnej Liturgii Rzymskiej: Confiteor, psalm 42 odmawiany na wstępie Mszy św. u stopni ołtarza oraz końcowa Ewangelia św. Jana "Na początku było Słowo ".

Obecnie w Kościele Ormiańskim przez cały rok w użyciu jest tylko jedna anafora mszalna. Zmianie ulega tylko Introit, Psalm gradualny, Lekcja i Ewangelia. Według najstarszej tradycji apostolskiej, chleb używany do Mszy św., jest niekwaszony.

Śpiewy wykonywane podczas sprawowania Mszy św. pochodzą z okresu kształtowania się obecnej Liturgii mszalnej. Do końca XIX w. wykonywane były tylko w układzie jednogłosowym. Obecnie wykonuje się w układzie polifonicznym, zachowując jednak własny, ormiański styl muzyczny.

Językiem używanym podczas sprawowania Mszy św. jest starożytny język ormiański z tzw. "złotego wieku" literatury ormiańskiej (V-IX w.), zwany "grabar", będący podstawą współczesnego języka ormiańskiego - aszharabar.

Po długoletnich studiach, zgodnie z wytycznymi Soboru Watykańskiego II (Dekret "O Katolickich Kościołach Wschodnich"), Synod Episkopatu Ormiańskokatolickiego przy współpracy z Kongregacją do Spraw Kościołów Wschodnich, zaaprobował zweryfikowany tekst Liturgii Mszy św. pontyfikalnej w obrządku ormiańskim.