Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցին Լեհաստանում

28 kwietnia 2019 roku, w Niedzielę Miłosierdzia Bożego został konsekrowany w Rosji nowowybudowany kościół pw. Najświetszej Marii Panny w Biełorieczieńsku (Kraj Krasnodarski).

To wielkie święto dla wszystkich Ormian katolików rozrzuconych po całym świecie.

Jest to pierwszy ormiański kościół katolicki, który powstał w Rosji od czasów rewolucji. Społeczność ormiańskokatolicka została zarejestrowana w Rosji w 2012 roku. Budowa kościoła w Biełorieczieńsku rozpoczęła się osiem lat temu.

Nowowybudowany kościół został poświęcony przez abpa Rafała Minassiana, ordynariusza Ormian katolików w Armenii, Gruzji, Rosji i Europie Wschodniej.

W uroczystości udział wzięli: abp kościoła łacińskiego Clemente Picelli, prałaci kościoła ormiańskiego - ks. Petros Yesayan, Wikariusz Generalny na Rosję i ks. Rafał Krawczyk, proboszcz niedawno utworzonej parafii pw. Świętego Krzyża w Soczi, ormiańscy i łacińscy duchowni i siostry zakonne, wielu wiernych.

Abp. Minassian po obrzędach konsekracji odprawił wraz z obecnymi kapłanami pierwszą w tym kościele Mszę św.

»  zdjęcia, film
» artykuł na stronie Ordynariatu Ormiańskiego Kościoła Katolickiego
dla Armenii i Europu Wschodniej (w j. ormiańskim)

Wierni z Parafii Centralnej pw. św. Grzegorza z Nareku spotkali się na liturgii 5 maja 2019 r. Mszę św. jak zwykle celebrował nasz Duszpasterz ks. prof. Józef Naumowicz. Do mszy służyli ormiańscy klerycy, Narek, Aron i Acharon, którzy powrócili już ze świątecznych ferii z Armenii. Jak w kazaniu wspomniał ks. Naumowicz, przywieźli ze sobą spory zapas olejów świętych, które posłużyły do namaszczenia obrazu Matki Bożej z Nareku - kopii dzieła Ariela Agemiana oraz dwóch obrazów naszego patrona św. Grzegorza z Nareku, przedstawionego w wizjach artystek Helen Arut i Barbary Bieleckiej-Woźniczko. Uroczystość namaszczenia odbyła się na zakończenie mszy św.

» więcej o obrazach             » cały artykuł, zdjęcia 

Serdecznie zapraszam do udziału w mszy św. ormiańskokatolickiej
z okazji obchodów Dnia Ormiańskiego i Nocy Muzeów

W SOBOTĘ 18 MAJA O GODZINIE 13.30
wyjątkowo  w kościele oo. dominikanów św. Jacka w Warszawie przy ul. Freta 8.

Podczas mszy św. będzie śpiewał chór męski.
Po liturgii, w klasztorze odbędzie się spotkanie,
podczas którego m.in. prezentowane będzie nowe wydanie mszalika.

Z modlitwą – ks. Józef Naumowicz

»  harmonogram Mszy Świętych w Parafii Centralnej                                  » ogólnopolski harmonogram Mszy św.

Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich
ma zaszczyt zaprosić na
• Dzień Ormiański – Noc Muzeów •
sobota, 18 maja 2019

W godzinach • 19:00 • 20:30 • 22:00
serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych do siedziby
Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich przy ul. Zgoda 4 lok. 16 (III p.) 

Zaprezentujemy najciekawsze eksponaty,
oraz wielopokoleniowe drzewo genealogiczne polskich Ormian
na nowoczesnym, interaktywnym ekranie  (55’)

» Szczegóły w załączniku

Obecna niedziela, zwana popularnie Niedzielą Zieloną (Kanacz Kiraki) nawiązuje do wiosennego przebudzenia przyrody, ale także do nowego życia, jakie pojawiło się w sercach uczniów Jezusa i w nowo założonym Kościele po cudzie zmartwychwstania.

Oficjalnie w liturgii ormiańskiej to Niedziela Kościoła Powszechnego, dosłownie: Niedziela Kościoła Światowego (Aszcharchamatran Kiraki).
W tę niedzielę w liturgii ormiańskiej wspomina się pierwszy Kościół, który gromadził się w Wieczerniku na jerozolimskim Syjonie. Chodzi o „izbę na piętrze”, w której Jezus wraz z wszystkimi apostołami odbył Ostatnią Wieczerzę, tam ustanowił sakrament eucharystii i kapłaństwa, tam była sprawowana pierwsza msza święta, tam przychodził do apostołów po zmartwychwstaniu, tam apostołowie wrócili z Góry Oliwnej po wniebowstąpieniu Chrystusa, i tam miało miejsce zstąpienie Ducha Świętego w dniu Pięćdziesiątnicy. Tam gromadzili się apostołowie wraz z Maryją i innymi uczniami w pierwszym okresie życia Kościoła. To była siedziba pierwszej gminy chrześcijańskiej. To najstarszy i najlepszy symbolem całego Kościoła. Stamtąd apostołowie rozeszli się na cały świat. Stąd Wieczernikowi nadawano różne nazwy: górny kościół Apostołów, Święty Syjon (Hagia Sion), Matka Wszystkich Kościołów (Mater Ecclesiarum). Gdy bowiem byli zebrani wszyscy apostołowie, był zgromadzony cały Kościół.
Trzecia niedziela wielkanocna przypomina nam, że Jezus zmartwychwstały to Jezus żywy, obecny w całym Kościele, na całym świecie. Obecny tam, gdzie się gromadzą Jego uczniowie i obecny w nas i w naszym życiu. Przez Jego zmartwychwstanie cały świat zazielenił się życiem, rozkwitł nadzieją na Królestwo Boże.
W dzisiejszej Ewangelia św. Jana, Nikodem, znawca Prawa i członek sanhedrynu przychodzi do Jezusa nocą i pyta, co zrobić, by wejść do Królestwa Bożego. Jezus wymienia jeden warunek: narodzić się „na nowo”.
Chodzi o odrodzenie duchowe, jakie dokonuje się z wody i z Ducha we chrzcie, ale które potem dokonuje się nieustannie w życiu chrześcijanina.
Chrześcijanin bowiem to ten, który wciąż się odradza duchowo, umacnia swą miłość i wiarę, czyli zrodzoną więź z Bogiem. Zawsze otwiera się na nowy powiew wiatru, na wciąż nowe tchnienia życia.

W Niedzielę Miłosierdzia Bożego we Wrocławiu modliliśmy się w 104. rocznicę Ludobójstwa Ormian

Dzień 28 kwietnia dla ks. prof. Józefa Naumowicza i kleryków Mu towarzyszących: Arama Khosrovyana, Aharona Samvelyana, Nareka Mkrtchyana był istnym maratonem: do południa Msza św. ormiańskokatolicka w Gliwicach, a po południu we Wrocławiu, aby godnie uczcić 104. rocznicę Ludobójstwa dokonanego przez Turków na Ormianach.

Na modlitwie, którą poprowadził ks. Naumowicz, spotkaliśmy się o godzinie piętnastej przy Chaczkarze. Składanie kwiatów, w tym od Ormiańskokatolickiej Parafii Południowej, zapalanie zniczy, okolicznościowe mowy zwieńczył żałobny śpiew w wykonaniu kleryków i braci Sayeghów, Arama i Geroga.

Uroczysta Msza św. została odprawiona w kościele Bożego Ciała o godz. 16.00. W obrządku ormiańskim była to druga niedziela Wielkanocna (zwana Nową), a - co w kazaniu podkreślił Kapłan – Wielkanoc dla prawosławnych na całym świecie, kiedy wszyscy pozdrawiamy się radosnym zawołaniem: Chrystus Zmartwychstał! Kristos Harjaw i mereloc!

 » cały artykuł, galeria zdjęć

 

Serdecznie zapraszam do udziału w mszy św. ormiańskokatolickiej

W NIEDZIELĘ 5 MAJA 2019 R. O GODZINIE 11.00
w kaplicy Matki Bożej, przy ul. Łazienkowskiej 14 w Warszawie.

Po mszy św., jak zawsze, spotkanie przy kawie i herbacie.

Kolejna msza św. w Parafii Centralnej zostanie odprawiona w sobotę 18 maja o g. 13.30,
wyjątkowo w kościele oo. dominikanów św. Jacka w Warszawie przy ul. Freta 8.

Z modlitwą – ks. Józef Naumowicz

»  harmonogram Mszy Świętych w Parafii Centralnej                                  » ogólnopolski harmonogram Mszy św.

Oficjalny portret kanonizacyjny

27 kwietnia 2014 roku w Niedzielę Miłosierdzia na Placu św. Piotra, papież Franciszek ogłosił Jana Pawła II i Jana XXIII świętymi Kościoła katolickiego. 3 lata wcześniej, 1 maja 2011 Ojciec Święty Benedykt XVI wyniósł Papieża Polaka do chwały ołtarzy.

Uroczystości kanonizacyjne zaczęły się przed południem o godzinie 10.00. Na fasadzie Bazyliki św. Piotra zawieszono portrety dwóch papieży. Relikwie Jana Pawła II wniosła Floribeth Mora Diaz, kostarykańska prawniczka, uzdrowiona dzięki jego wstawiennictwu z tętniaka mózgu.
– Jan XXIII i Jan Paweł II mieli odwagę oglądania ran Jezusa, dotykania Jego zranionych rąk i Jego przebitego boku. Nie wstydzili się ciała Chrystusa, nie gorszyli się Nim, Jego krzyżem. Nie wstydzili się ciała swego brata, ponieważ w każdej osobie cierpiącej dostrzegali Jezusa. Byli to dwaj ludzie mężni, pełni parezji Ducha Świętego i złożyli Kościołowi i światu świadectwo dobroci Boga i Jego miłosierdzia. – mówił podczas homilii papież Franciszek.

Jan Paweł II wprowadził Kościół w III tysiąclecie i przyczynił się do obalenia komunistycznego reżimu w Europie. Podczas uroczystej Mszy św., rozpoczynającej jego pontyfikat, prosił wiernych, aby w pełni zaufali Chrystusowi i otworzyli się na Jego działanie:
– Nie bójcie się, otwórzcie, otwórzcie na oścież drzwi Chrystusowi. Dla Jego zbawczej władzy otwórzcie granice państw, systemów ekonomicznych i politycznych, szerokie dziedziny kultury, cywilizacji, rozwoju! Nie bójcie się! Chrystus wie, co nosi w swoim wnętrzu człowiek. On jeden to wie!

Był nazywany papieżem rodziny, doskonale rozumiejąc, że sytuacja Kościoła wiąże się z jej losem. Podczas Mszy św. na zakończenie II Światowego Spotkania Rodzin, 5 X 1997, podkreślił, że „rodzina jest tą szczególną, a zarazem fundamentalną wspólnotą miłości i życia, na której opierają się wszystkie inne wspólnoty i społeczeństwa.”

Jan Paweł II miał niezwykły kontakt z młodzieżą, która towarzyszyła mu zarówno wtedy, kiedy był ks. Karolem, profesorem wyższej uczelni, jak również krakowskim biskupem. Spotkania z młodymi stały się stałym punktem jego papieskich pielgrzymek, a Światowe Dni Młodzieży, których był inicjatorem, do dziś kształtują religijny światopogląd młodzieży całego świata.
– Młodzi, nie lękajcie się świętości. Wzbijcie się na wysokie szczyty, bądźcie pośród tych, którzy pragną osiągnąć cele godne synów Bożych. Uwielbiajcie Boga waszym życiem! – przekonywał podczas V Światowego Dnia Młodzieży w 1990 roku.

18 maja startuje ogólnopolska akcja „Dar na Stulecie”, która ma upamiętnić przypadającą 18 maja przyszłego roku 100. rocznicę urodzin Jana Pawła II. Zachęcając do podjęcia akcji organizatorzy wymieniają przykłady różnego typu działań. Może to być osobiste zaangażowanie poprzez podjęcie dodatkowych praktyk związanych z modlitwą, postem i jałmużną, zaangażowanie się w pomoc osobom potrzebującym w najbliższym otoczeniu czy systematyczne studiowanie Pisma Świętego lub nauczania Jana Pawła II.

Joanna Folfasińska  (za stroną Archidiecezji Krakowskiej)

» krótka historia życia i pontyfikatu św. Jana Pawła II

W tym roku mija 104. rocznica Ludobójstwa Ormian dokonanego w osmańskiej Turcji. Wśród ogromnej rzeszy Ofiar Ludobójstwa męczeńską śmiercią ginęli również duchowni katolickiego Kościoła ormiańskiego.
Naszym obowiązkiem jest pamięć o ofiarach Medz Jeghren i modlitwa za ich dusze, w tym za Ormian - katolików, razem z bł. Ignacym Malojanem, ormiańskokatolickim biskupem-męczennikiem, wyniesionym na Ołtarze przez św. Jana Pawła II. 7 października 2001 arcybiskup Ignacy Maloyan został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II podczas uroczystego nabożeństwa w Rzymie. 

Bł. Ignacy Maloyan urodził się w Mardin w imperium osmańskim w 1869 r. (prawdopodobnie 19 kwietnia) w skromnej i pobożnej rodzinie ormiańskich katolików jako czwarte z ośmiorga dzieci. Podczas chrztu otrzymał imię Choukrallah.

Już w dzieciństwie postanowił zostać kapłanem. W tym celu udał się na naukę do Libanu, gdzie studiował aż do święceń kapłańskich, które otrzymał w 1896 r. w uroczystość Bożego Ciała. Przyjął wtedy imię Ignacy, na cześć świętego z Antiochii, którego pragnął naśladować. Po półtorarocznym pobycie w Bzommar został posłany do Aleksandrii w Egipcie, gdzie pracował jako duszpasterz. We wrześniu 1901 r. został mianowany wikariuszem patriarchy w Egipcie i przeniósł się do Kairu. Następnie pełnił funkcję sekretarza ormiańskiego patriarchy Konstantynopola. Po rezygnacji poprzedniego arcybiskupa Mardin został mianowany jego następcą. 22 października 1911 r. w Rzymie, podczas synodu biskupów ormiańskich, otrzymał sakrę biskupią z rąk patriarchy Pawła Piotra XIII Terziana.

» bł. Ignacy Maloyan

O katolickich męczennikach Ludobójstwa  Ormian mówi obszerny artykuł na stronie Ordynariatu Katolickiego Kościoła Ormiańskiego dla Armenii i Europy Wschodniej (w j. ormiańskim): http://armenianchurchco.com/1479.html 

Drodzy bracia i siostry, dobrych Świąt Paschalnych!

Dzisiaj Kościół ponawia przepowiadanie pierwszych uczniów: „Jezus zmartwychwstał!” I z ust do ust, z serca do serca rozbrzmiewa zachęta do uwielbienia: „Alleluja! … Alleluja!”. W ten poranek wielkanocny będący odwieczną młodością Kościoła i całej ludzkości, pragnę przekazać każdemu z was pierwsze słowa niedawnej adhortacji apostolskiej poświęconej w szczególności młodzieży:

„Chrystus żyje. On jest naszą nadzieją, jest najpiękniejszą młodością tego świata. Wszystko, czego dotknie, staje się młode, staje się nowe, napełnia się życiem. Tak więc pierwsze słowa, które pragnę skierować do każdego z młodych chrześcijan, brzmią: On żyje i chce, abyś żył! On jest w tobie, jest z tobą i nigdy cię nie opuszcza. Niezależnie od tego, jak bardzo byś się oddalił, Zmartwychwstały jest obok ciebie, wzywa cię i czeka na ciebie, abyś zaczął od nowa. Kiedy czujesz się stary z powodu smutku, urazów, lęków, wątpliwości lub porażek, On będzie przy tobie, aby na nowo dać ci siłę i nadzieję” (Christusvivit, 1-2).

Drodzy bracia i siostry, to orędzie jest skierowane zarówno do każdej osoby, jak i do świata. Zmartwychwstanie Chrystusa jest początkiem nowego życia dla każdego mężczyzny i każdej kobiety, ponieważ prawdziwa odnowa zawsze zaczyna się od serca, od sumienia. Ale Wielkanoc jest także początkiem nowego świata, wyzwolonego z niewoli grzechu i śmierci: świata ostatecznie otwartego na królestwo Boże, królestwo miłości, pokoju i braterstwa. (…)

» pełny tekst Orędzia

Zmartwychwstanie Chrystusa
jedno Wydarzenie – które zmieniło świat!

Uwierzmy w moc Zmartwychwstałego jak Uczniowie, którzy po spotkaniu z Panem,
odzyskują siłę i odwagę do wytrwania przy poznanych w Jego szkole wartościach
oraz odnajdują motywację do życia i podjęcia na nowo wyzwań Ewangelii.

Życzmy sobie nawzajem, aby w każdej chwili życia,

wśród niepewności i pytań o jutro, docierały do nas z mocą słowa Anioła

wypowiedziane nad pustym grobem Chrystusa Pana:

„Wy się nie bójcie!”.

Niech Wielkanoc będzie dla nas wszystkich świętem nadziei na życie i dobrą przyszłość

W sprawach małych i dużych a zwłaszcza w perspektywie ostatecznej.

­­­Niedziela wierzbna – Niedziela kwietna...

Ksiądz prof. Józef Naumowicz swoją homilię rozpoczął od zacytowania wiersza Włodzimierza Syrokomli zaczynającego się słowami: Niedziela wierzbna – Niedziela kwietna..., tą drugą nazwą określana jest Niedziela Palmowa w liturgii ormiańskiej w Armenii. Jest to okres, kiedy przynosimy do kościoła zielone gałązki na pamiątkę drogi, jaką Jezus odbył z Betfage niedaleko Betanii, przez górę Oliwną i dolinę Cedronu do Jerozolimy. Ludzie z palmowymi liśćmi i kwiatami witali Go radośnie, byli też tacy, którzy czekali aby Jezusa pojmać i zabić – tak jest do dzisiaj – są ludzie, którzy wiwatują, ale i tacy, którzy Go nienawidzą.

Ksiądz mówił o obrzędach, jakie w Wielki Piątek odbywają się w kościołach wschodnich, jest to odwzorowanie obrzędu pogrzebowego. W kościele prawosławnym, gdzie nie ma figur, całun z wizerunkiem Jezusa niesiony jest przez księży na noszach. Poprzedzony kadzielnicą i biblią i składany jest w miejscu symbolicznego grobu wśród kwiatów. Wierni modlą się przed tym miejscem w Wielki Piątek i Wielką Sobotę padając na twarz.

W kościołach syryjskim i maronickim, podobnie jak dawniej w kościołach zachodnich, również w ormiańskim, zdjętą z krzyża figurkę Jezusa niesie się na miejsce namaszczenia, owija wraz z wonnościami w biały całun, przewiązuje wielkopostną stułą i składa do grobu w formie sarkofagu, który się opieczętowuje. Obecnie w Kościele ormiańskim niesie się w procesji figurkę Jezusa i składa się do ciemnej skrzyni przypominającej trumnę symbolizującej grób.

Tylko w kościele rzymskim do grobu Pańskiego przenoszona jest hostia – Najświętszy Sakrament, a krzyże są zasłonięte, co jeszcze bardziej zwraca uwagę na krzyż.

» cały artykuł, zdjęcia 

NIEDZIELA PALMOWA. Uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy
ԾԱՂԿԱԶԱՐԴ.  Հիսուսի հաղթական մուտքը Երուսաղեմ

W tym roku wypada w niedzielę 14 kwietnia 2019 r.

Na kilka dni przed Paschą Jezus udał się do Jerozolimy, by tam obchodzić – jak inni liczni pielgrzymi - wielkie doroczne święto. Ponieważ głośno było już o Jego nauczaniu, o niedawnym wskrzeszeniu Łazarza i innych cudach, wielu szło za Nim lub witało Go po drodze. „Ogromny tłum” kładł swe szaty przed Nim, „inni obcinali gałązki z drzew i ścielili na drodze”. Witano Go jak króla, proroka, Mesjasza. On jednak przybywał nie w charakterze zwycięzcy, nie na rydwanie czy w zbrojnym zaprzęgu, ale jako władca skromny i „łagodny, siedzący na osiołku”.

Niedziela Palmowa upamiętnia to uroczyste przybycie Jezusa do Jerozolimy na kilka dni przed świętem Paschy i kilka dni przed Jego Męką. Dziś dołączamy do owego ogromnego tłumu, który idzie za Jezusem, wielbi Go radosnymi okrzykami i śpiewem, wyznając w ten sposób swoją wiarę. Dziś błogosławimy i niesiemy w rękach palmy albo inne gałązki czy kwiaty: w tradycji ormiańskiej i polskiej są to często gałązki wierzby, które mają takie same znaczenie jak palmy, wyrażając cześć dla Przybywającego w imię Pańskie, ale także wiarę w Niego.

» cały artykuł

» Liturgia Niedzieli Palmowej

 » harmonogram Mszy św. dla Parafii Centralnej                 » ogólnopolski harmonogram Mszy św.

» cały artykuł

Król Trdat i Grzegorz Oświeciciel  ROMAN KOSZOWSKI /FOTO GOŚĆ

Święty Loch

Sylwetkę klasztoru Chor Wirap widać z daleka. Wznosi się na skraju stromego wzgórza, dominującego nad rozległą doliną rzeki Araks. Horyzont zamyka masyw Araratu, bijący w niebo dwoma szczytami, Małym i Wielkim Araratem. Ten ostatni często zanurzony jest w morzu chmur. Miejsce to nieodłącznie jest związane z historią jednego z najbardziej spektakularnych nawróceń w dziejach chrześcijaństwa. Tyran i prześladowca wyznawców Chrystusa, pod wpływem świadectwa jednej ze swych ofiar, nawrócił się i podjął decyzję, która zmieniła bieg historii nie tylko jego kraju. (…)

Gdy król dowiedział się, że w jego otoczeniu przebywa chrześcijanin, wtrącił Grzegorza do głębokiego skalnego lochu (studni), znajdującego się w kompleksie cytadeli dominującej nad Artaszatem. W języku ormiańskim to miejsce nazywano Chor Wirap (głęboki loch). Dzisiaj wejście do niego znajduje się w niewielkiej kamiennej świątyni pw. Świętego Grzegorza, której wnętrze nazywane jest Salą Studni. (…)

Według tradycji królewski więzień przez kilkanaście lat był poddawany niezwykle okrutnym torturom, ale przeżył. Tymczasem król, który zaangażował się w prześladowania chrześcijan w całym kraju, stopniowo popadał w obłęd. Tracił władzę nad zmysłami, ale i królestwem. W takim stanie postanowił skorzystać z rady swojej siostry, która była przekonana, że skoro Grzegorz ciągle żyje i zachowuje niezmienny hart ducha, muszą za tym stać jakieś potężne siły. Warto więc skorzystać z jego pośrednictwa, przekonywała królewskiego brata, aby zwalczyć chorobę. Grzegorz został wypuszczony i uzdrowił króla. Ten wobec oczywistego dowodu potęgi Boga chrześcijan postanowił zerwać z pogaństwem i ochrzcić się. W takich okolicznościach powstało pierwsze chrześcijańskie państwo na świecie.

Andrzej Grajewski, GN 28/2016

» cały artykuł

Niedziela niesprawiedliwego sędziego 

W tym roku V Niedziela Wielkiego Postu wypada 31 marca 2019. Nazwa tej niedzieli, jak i dwóch poprzednich, pochodzi od czytanych podczas liturgii ewangelicznych przypowieści, które obrazują ziemski los człowieka poszukującego drogi do raju.

» Ewangelia wg św. Łukasza (18, 1-14)

Kolejna niedziela ormiańskiego Wielkiego Postu przypomina o wartości modlitwy i jej potrzebie. W Ewangelii Jezus podaje dwie piękne przypowieści:
(1). przypowieść o wdowie, która wytrwale błaga sędziego o pomoc. Wdowa czuje się bezbronna i bezsilna wobec przeciwnika. Wie, że sama nie da rady. Stąd błaga sędziego o pomoc. Nie przejmuje się tym, że sędzia wydaje się obojętny, że wydaje się nie słuchać jej próśb. Nie ustaje w błaganiu i jej wytrwałość zostaje nagrodzona. Przypowieść ta zazwyczaj nosi tytuł: „O [złym, niesprawiedliwym] sędzim”, dlatego dzisiaj w liturgii ormiańskiej mamy „Niedzielę sędziego” (Դատավորի կիրակի -Datawori Kiraki - to znaczy niedziela, w której czyta się tę przypowieść).
(2) przypowieść o faryzeuszu i celniku. Faryzeusz czyni bardzo wiele dobra, ale to staje się źródłem jego pychy i zadufania w sobie. Na modlitwie wynosi się nad innych; mówi wyłącznie o sobie, o swoich zasługach, modlitwa ma pomóc mu się dowartościować i wywyższyć; nie widzi Boga, o nic Go nie prosi, niczego od Niego nie oczekuje, nie dziękuje za Jego wielkość i miłosierdzie. A celnik ? Stoi pełen skruchy, ma poczucie niegodności, nie porównuje się z innymi, nie czuje się lepszy. Ma świadomość, że potrzebuje Boga, Jego miłosierdzia i łaski. Świadomość swych słabości rodzi w nim pokorę wobec Boga i siebie, jak również wyrozumiałość dla słabości i grzechów innych.

 ks. prof. Józef Naumowicz, marzec 2017