Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցին Լեհաստանում

Ryczeń, Barbórka 2016. Od lewej stoją: Hubert Kubicki - ZG RUDNA, Wojciech Kubicki - ZG RUDNA, ks. Ryszard Skocz, ks. Jakub Bartczak, Artur Góra - ZG POLKOWICE-SIEROSZOWICE, Wiesław Janus - DIAMENT SP.ZOO, Marek Kubicki - ZG RUDNA. Fot. M. Kalczyński

O św. Barbarze nie wiemy wiele, ale jeżeli oprzeć się na tradycji pierwszych chrześcijan coś jednak można o Niej powiedzieć. Była córką Dioskurosa i na świat przyszła w starożytnym Heliopolis, dzisiejszy Egipt. Ojciec, bogaty kupiec, wysłał ją na naukę do Nikomedii, dzisiejsza Turcja. Wszystko to działo się w czasach, kiedy wszystkie te ziemie należały do Cesarstwa Rzymskiego i za panowania cesarza Maksymiana Galeriusza (305-311). W czasie swojego pobytu w Nikomedii Barbara zetknęła się z chrześcijanami, którzy wówczas podlegali prześladowaniom z powodu swojej wiary w Pana. Nauki chrześcijan tak głęboko zapadły jej w serce, że postanowiła do nich przystąpić. Ta decyzja pozostawała w zupełnej sprzeczności ze zdaniem ojca, który postanowił wymusić na córce posłuszeństwo. Gdy na nic zdały się prośby i groźby Dioskuros zaprowadził córkę przed oblicze sędziego. Ten rozkazał najpierw Barbarę ubiczować, a wobec braku skruchy kazał Barbarę bić maczugami, przypalać pochodniami, a wreszcie obciąć jej piersi, a i tak wszystko na nic. Wreszcie sędzia zrozumiał, że torturami niczego nie osiągnie. Wydał więc wyrok, by ściąć Barbarę mieczem, zaś wykonawcą miał być jej ojciec. Wydarzyło się to w Roku Pańskim 305. Ta okrutna śmierć, zadana ręką własnego ojca i niezwykła odwaga rozsławiła cześć św. Barbary tak na Wschodzie, jak i na Zachodzie. Jako patronkę czcili św. Barbarę ci, którzy na śmierć nagłą i niespodziewaną są najbardziej narażeni: dzwonnicy, kowale, ludwisarze. szczotkarze, tkacze, flisacy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie i oczywiście górnicy. Wspomnienie Barbary w kalendarzu [rzymskokatolickim – przyp. red.] przypada czwartego dnia grudnia. Uznano ją ponadto za jedną z czternastu wspomożycieli w dobrej śmierci.
Dnia 4 grudnia Roku Pańskiego 1938 we Lwowie zamknął oczy ostatni z arcybiskupów kościoła ormiańskokatolickiego, Józef Teofil Teodorowicz. Musiał mieć u Pana wielkie zasługi, skoro to właśnie w dzień wspomnienia św. Barbary, patronki dobrej śmierci, jego życie dobiegło końca. Dobry Pan nie dał mu oglądać upadku Polski który nastąpił rok później. Bo abp Teodorowicz o wolną Polskę walczył przez całe swoje życie, z którego większość przeżył pod Jej zaborami.
Z pozoru dwa te fakty, górnicze święto i rocznicę śmierci abp Teodorowicza, nic poza datą dzienną nie łączy, jednak niezupełnie tak jest. Wiedzą o tym mieszkańcy Ryczenia. Bowiem przed tutejszym kościołem pw. Najświętszego serca Pana Jezusa stoi jedyny w Polsce pomnik poświęcony abp. Teodorowiczowi, a wykuty dłutem ryczenianina Jacka Tańskiego. Ponadto wewnątrz znajduje się Jego podobizna pędzla Tomasza Wojnowskiego. Zaś w przedsionku znajduje się figurka św. Barbary wyrzeźbiona w drewnie rękoma tegoż Tomasza Wojnowskiego.
Dnia 4 grudnia tego roku odbyła się w Ryczeniu Msza św. barbórkowa, połączona ze wspomnieniem abpa Teodorowicza. Drobną atrakcją była urządzona wespół z moim synem Hubertem i bratem Wojciechem wystawa minerałów występujących w złożach eksploatowanych przez KGHM Polska Miedź SA. W Mszy św. uczestniczyli górnicy z Ryczenia i okolic, zaś celebrowali ją ks. Ryszard Skocz z Osetna i ks. Jakub Bartczak – z zamiłowania raper, który prowadził w tym czasie u nas rekolekcje. W homilii proboszcz Ryszard Skocz wspomniał wielkie zasługi abp Teodorowicza dla Ojczyzny i prosił o modlitwę za spokój jego duszy. Pamiętać należy, że św. Barbara i Abp Teodorowicz należeli do Kościoła wschodniego.
Ze wszystkich barbórek jakie pamiętam, ta była najsmutniejsza. Kilka dni zaledwie wcześniej w tragicznym wypadku zginęło ośmiu naszych kolegów z kopalni RUDNA. Byłem wtedy w pracy, słyszałem ten brzemienny skutkami wstrząs, ale ogrom tragedii dotarł do mnie dopiero po czasie. Wiedziałem przecież, że górnictwo to niełatwy chleb, ale nie sadziłem wcześniej że aż tak bardzo. Dzisiaj wiem, że św.Barbara to nie jest tylko taka sobie figurka w kościele. To patronka dobrej śmierci o którą to modlą się dzwonnicy, kowale, ludwisarze, szczotkarze, tkacze, flisacy, marynarze, rybacy, żołnierze, kamieniarze, więźniowie i oczywiście górnicy. Kłaniam się św. Barbarze ilekroć wchodzę do naszego kościoła, i kłaniam się Jej ilekroć z niego wychodzę.              

Marek Kubicki, ryczenianin z urodzenia i wyboru,
sztygar z Zakładów Górniczych RUDNA

Sakrament Chrztu i Bierzmowania przyjmuje Dawid Jacek:

Nałożenie rąk

Namaszczenie: Dawidzie Jacku, ten wonny olej wylany z krwi Jezusa Chrystusa dla Ciebie, jako pieczęć, Boski i Niebiański Dar. Hanun Hor jew Wordwo jew Hogwujn Syrbo. Amen

Chór Kameralny Politechniki Wrocławskiej „Wrocławscy Madrygaliści” pod dyrekcją Haliny Zwiercan

Jakub Szyszko zdaje relację z podróży do Syrii.

WIELE INTENCJI

W ostatnią niedzielę przed rozpoczynającym się postem poprzedzającym Boże Narodzenie w kościele ormiańskokatolickim (trwa on 6 tygodni poprzedzające Święto Objawienia Pańskiego 6 stycznia) ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski przyjechał do Wrocławia, aby odprawić uroczystą Mszę św. ormiańskokatolicką. 13 listopada o godzinie 16.00 Ormianie i Sympatycy Ormian zgromadzili się licznie w kościele Bożego Ciała. Bogata oprawa muzyczna podkreślała wyjątkowy charakter Mszy, bowiem do wspólnoty wiernych kościoła ormiańskiego został przyjęty nowy wierny – przez udzielenie Sakramentu Chrztu i Bierzmowania – Dawid Jacek z ormiańskopolskiego małżeństwa, z rodzin Asatrianów (od Galiny) i Wołczyńskich.

W słowie do wiernych, ksiądz przywołał słowa Jezusa z Łukaszowej Ewangelii (Ew. Łk 9, 44-50), …wziął dziecko, postawił je przy sobie i rzekł do nich: «Kto przyjmie to dziecko w imię moje, Mnie przyjmuje; a kto Mnie przyjmie, przyjmuje Tego, który Mnie posłał. Kto bowiem jest najmniejszy wśród was wszystkich, ten jest wielki».

Wspomniał też ksiądz postać śp. Antoniego Agopszowicza, za którego sprawowana była ta Msza św. w 10 rocznicę śmierci. To właśnie ks. Tadeusz odprawił 10 lat temu mszę św. pogrzebową za Jego duszę w katowickiej Katedrze Chrystusa Króla (w koncelebrze z ówczesnym jej proboszczem). Antoni Agopszowicz był profesorem prawa, niezwykle zasłużonym dla środowiska górniczego. Profesor doktor habilitowany, kierownik Katedry Prawa Górniczego potem Samorządu Terytorialnego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. W 1999 roku obchodził jubileusz 80-lecia pracy. Każdą wolną chwilę spędzał w górach, na dalekich podróżach.

Osobne wspomnienie poświęcił Ksiądz majorowi Walerianowi Tumanowiczowi, urodzonemu w Baniłowie nad Czeremoszem – legioniście, oficerowi Wojska Polskiego, uczestnikowi walk o niepodległość Polski, skazanego na śmierć przez komunistyczny sąd w pokazowym procesie. Wyrok wykonano w 1947 roku, właśnie 13 listopada. W przyszłym roku, w Krakowie, w okrągłą rocznicę, planowane są uroczyste obchody.

Ksiądz poinformował również – i zaprosił – o zbliżającym się wydarzeniu w Obornikach Śląskich. W 60 rocznicę śmierci ks. Samuela Manugiewicza – kapłana niezwykle zasłużonego dla rozwoju Kut, proboszcza nie tylko kuckiej parafii, burmistrza Kut, senatora II Rzeczypospolitej Polskiej, wielkiego patrioty i społecznika – w kościele Judy Tadusza i Antoniego Padewskiego, 26 grudnia o godzinie 17 (drugi dzień Świat Bożego Narodzenia) zostanie odprawiona Msza św. z poświęceniem Tablicy upamiętniającej postać duchownego ormiańskokatolickiego. Po Mszy planowany jest koncert Kolęd Ormian polskich.

I jeszcze modlitwa o zdrowie dla Zosi Bogdanowicz, która dzień przed Mszą znalazła się w szpitalu z koniecznością poddania się poważnej operacji.

Wiele intencji: narodziny, pamięć, zdrowie, choroba, śmierć przeplatają się ze sobą, czyli „nic, co ludzkie nie jest nam obce”. Wszystkim – modlitwa, którą ofiarowali: celebrans – ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski, ministranci: Jakub Szyszko i Krzysztof Ciarach oraz Georg Sayegh (też gra na skrzypcach) i Aram Sayegh (gitara). Ara Sayegh – śpiew, Chór Kameralny Politechniki Wrocławskiej „Wrocławscy Madrygaliści” pod dyrekcją Haliny Zwiercan, Rodzice i Rodzice chrzestni Dawida Jacka z najbliższą rodziną i bardzo liczna rzesza zgromadzonych Wiernych.

Kuluarowe i publiczne dyskusje przy kawie, herbacie i słodyczach – ofiarowanych przez ormiańskie gospodynie – miały miejsce po Mszy w salce na plebanii. Ciekawą relację z podróży do Syrii i pobycie w Damaszku zdał Jakub Szyszko. Jego spostrzeżenia różnią się od doniesień płynących z oficjalnych mediów.

Została również przekazana informacja o wszczęciu procedury wpisania elementów z tradycji ormiańskiej na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa. Wpis będzie dotyczył dwóch elementów: Kolędy Ormian polskich oraz Gandżabur z churutem – zupa Ormian polskich. Zebrani – Depozytariusze – pisemnie wyrazili na to zgodę oraz upoważnili Romanę Obrocką do przeprowadzenia procedury.

Można było również nabyć książki autorstwa ks. Tadeusza jak i wydawnictwa o tematyce ormiańskiej na stoisku, którym zarządzała Anna Przytulecka z Krzysztofem Ciarachem pospołu. Przebieg dnia przygotowała, jak zwykle, wrocławska część Rady Parafialnej Parafii Południowej.

Następnego dnia po powrocie do Radwanowic, ksiądz Tadeusz przysłał wiadomość: Co do wczoraj, to było super! A wieczorem dojechaliśmy szybko i szczęśliwie. Tak trzymać!]

No to TRZYMAMY!

Tekst i zdjęcia : Romana Obrocka 

  P.S. Tort w kształcie krzyża dla Dawida Jacka upiekły mama Armine i babcia Galina. Trzeba być stuprocentową Ormianką, aby maluchowi zrobić taki prezent na chrzest. Niech przyszłość Dawida Jacka będzie słodka jak miłość najbliższych
i jak słodki jest ciężar dźwigania chrystusowej wiary.

Fot. Galina Asatrian.

1 października 2016 roku Społeczność Ormiańska i ich Sympatycy licznie zgromadzili się w Oławie na Dniu Ormiańskim. Część wykładowa z wystawą, poprzedzona złożeniem kwiatów pod Pomnikiem Losów Ojczyzny, działa się w Ratuszu. Duchowym zwieńczeniem Dnia była ormiańskokatolicka Msza św. sprawowana przez ks. Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego w kościele NMP Matki Bożej Pocieszenia. Nie przypadkiem, bowiem w tym kościele, na jednym z filarów jest Tablica Pamięci, z wizerunkiem Chaczkaru, poświęcona Ormianom o następującej treści:

PAMIĘCI ORMIAN
POMORDOWANYCH NA TERENIE TURCJI W 1915 R. A TAKŻE ORMIAN,
KTÓRZY OD XIV W. WSPÓŁTWORZYLI RZECZPOSPOLITĄ
A W CZASIE II WOJNY GINĘLI I CIERPIELI
NA KRESACH WSCHODNICH
W 3 ROCZNICĘ ŚMIIERCI JANA PAWŁA II,
W 70 ROCZNICĘ ŚMIERCI ARCYBISKUPA TEODOROWICZA
ZAWSZE WIERNI BOGU I RZECZPOSPOLITEJ
POLSCY ORMIANIE
AD 2008

Msza była sprawowana w intencji Ormian, Oławian, a szczególnie tych, którzy przygotowali Dzień Ormiański. Uczestnicy dopołudniowych zajęć, przybyli z różnych stron Polski, stawili się na modlitwie prawie w komplecie. Modlitwa we wspólnocie tego dnia, słowa Ewangelii, później piękne kazanie naszego kapłana, którego obszerne fragmenty poniżej, intensywny zapach kadzidła… spowodowały, że jedność środowiska – na co dzień rozproszonego po całej Polsce – była mocno odczuwalna. Długo po Mszy nie mogliśmy się rozstać. Szczególnie wybrzmiały słowa Ewangelii, mimo że ich odbiór zakłócał akurat sygnał ulicznej karetki. Według kalendarza Kościoła ormiańskokatolickiego na ten dzień przypadła Ewangelia św. Łukasza 10, 1-12 „Nie sukces jest najważniejszy”. Łukaszowa Ewangelia mówi o czynieniu dobra – po prostu. Mamy być dobrymi ludźmi. I choć ten dzień był pod znakiem sukcesu, to jednak „nie sukces jest najważniejszy”.

Panie Ambasadorze, Drodzy siostry i Bracia!
Spotykamy się dzisiaj na liturgii ormiańskiej w Oławie, gdzie dzisiejszego dnia odbywa się Dzień Ormiański. We współczesnej wspólnocie ormiańskiej Oława zajmuje poczesne miejsce. Tutaj po roku 1945, po zakończeniu drugiej wojny światowej, ci Ormianie, którzy zostali wypędzeni z Kresów Wschodnich, głównie z Kut i okolicznych miejscowości trafili tutaj. I faktycznie przez 70 lat trwa tutaj pamięć o Ormianach. Tutaj, także jak w innych miastach Polski, pojawia się nowa emigracja. Przez takie dni jak dzisiejszy w Oławie jest ocalana pamięć o naszych przodkach.

obszerne fragmenty kazania

Ksiądz komentując bieżącą podróż papieża Franciszka na Kaukaz, wspomniał też o wizycie Papieża w Krakowie na Światowych Dniach Młodzieży, na których swoja obecność wyraźnie zaznaczyła młodzież z Armenii, dzięki wielkiemu zaangażowaniu organizacyjnemu ks. Rafała Krawczyka. Ksiądz Isakowicz podziękował za ten trud, ale też wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób wsparli w wysiłkach ks. Rafała, przede wszystkim poprzez akację: "Bilet dla brata i siostry z Armenii".
Niech ta Msza, na zakończenie Dnia Ormiańskiego będzie jego ubogaceniem – mówił na zakończenie ks. Isakowicz. Poinformował również, że następną Mszę odprawi 9 października w Gliwicach, a 23 października we Wrocławiu.

Zdjęcia i notowała: Romana Obrocka