default_mobilelogo

22 MAJA WSPOMNIENIE ŚW. RITY Z CASCIA
Tysiące wiernych i tysiące czerwonych róż. Legenda mówi, że krótko przed  śmiercią Rita prosiła o przyniesienie róży ze swego ogródka, i że mimo zimy i mrozu jej przyjaciółka znalazła pod śniegiem rozkwitłą różę i zaniosła ją ciężko chorej Ricie. Stąd róże stały się atrybutem Świętej. Tak co roku wierni obchodzą w Cascii (ok. 150 km na północ od Rzymu) rocznicę śmierci jednej z najbardziej popularnych włoskich świętych - Rity, patronki od spraw po ludzku beznadziejnych. Jest opiekunką wielu dzieł charytatywnych i bractw.   
Augustianka, stygmatyczka i święta Kościoła katolickiego.
Urodziła się około 1380 r. w Rocca Porena, niedaleko Cascii (Umbria). Na chrzcie otrzymała imię Małgorzata (Rita jest jego zdrobnieniem).
Jako trzydziestokilkuletnia wdowa wstąpiła do zakonu augustianek, które miały swój klasztor w Cascii. Była osoba niewykształconą, analfabetką.
Miała szczególne nabożeństwo do Bożej męki. Kiedy pewnego dnia kaznodzieja miał kazanie o męce Pańskiej, prosiła gorąco Jezusa, by dał jej zakosztować męki chociaż jednego ciernia z korony Go raniącej. Została wysłuchana. W czasie modlitwy poczuła nagle w głowie silne ukłucie. Na tym miejscu wytworzyła się bolesna rana, która zadawała jej cierpienia przez 15 lat, aż do śmierci. Zmarła na gruźlicę 22 maja 1457 r. w Cascii. W tamtejszej bazylice jej nienaruszone ciało spoczywa do dziś, mimo upływu czasu.
Tuż po Jej śmierci i potem przy grobie miały miejsce nadzwyczajne zdarzenia. Sława tych zdarzeń a także sława świętości Rity zaczęła ściągać do grobu św. Rity wielu pielgrzymów. Do dnia dzisiejszego ściągają tam tłumy. 
Ciało św. Rity zostało zresztą cudownie uchronione przed zniszczeniem także w inny sposób. Złożono je w cyprysowej trumnie, po kilku latach kościół, w którym ciało spoczywało, spłonął doszczętnie podczas gwałtownego pożaru. Trumna jednak i ciało pozostały nietknięte.
Święta Rita wysłuchuje najróżniejszych próśb. Jest patronką od spraw beznadziejnych – szczególnie takich, które z ludzkiego punktu widzenia wydają się niemożliwe do rozwiązania. Jest opiekunką wielu dzieł charytatywnych i bractw.
Przez jej wstawiennictwo możemy powierzyć Bogu największe ciężary swojego życia.
W Polsce kult św. Rity jest bardzo żywy. Kościół Matki Bożej Niepokalanej w Nowym Sączu został ogłoszony w 2019 r. pierwszym w Polsce Sanktuarium Świętej Rity.
Szczególnym też miejscem kultu jest klasztor sióstr augustianek w Krakowie, gdzie w kościele św. Katarzyny przechowywane są relikwie św. Rity. W kościele od 1944 r. znajduje się piękna figura św. Rity, zaprojektowana przez Adolfa Szyszko-Bohusza, a wykonana przez Wojciecha Maciejowskiego. 22 dnia każdego miesiąca  kościół augustianów  na krakowskim Kazimierzu ledwie może pomieścić wiernych, którzy przybywają na Mszę św. odprawianą w intencjach polecanych przez wstawiennictwo św. Rity. Mszę św. poprzedza modlitwa połączona z czytaniem próśb i podziękowań. Po Mszy św. odbywa się poświęcenie róż. Przed figurą Świętej wciąż płoną lampki.
Kiedy w Roku Jubileuszu 2000 obchodzona była setna rocznica kanonizacji św. Rity, Ojciec św.  Jan Paweł II  ukazał ją jako człowieka pokoju i pojednania oraz znak nadziei, szczególnie dla rodzin chrześcijańskich. Przy urnie z jej relikwiami na Placu św. Piotra mówił: Doczesne szczątki św. Rity, które tu dzisiaj czcimy, są świadectwem wielkich dzieł, których Pan dokonuje w historii, gdy napotka pokorne serca, otwierające się na Jego miłość. Widzimy ciało kobiety drobnej i małej, ale wielkiej w jej pokornej świętości. Jest ona coraz bardziej znana w świecie przez swe heroiczne życie chrześcijańskie jako żona, matka, wdowa i zakonnica.(…) Każdemu z was Rita ofiaruje różę;  przyjmując ją w duchu zdecydujcie się żyć jako świadkowie nadziei, która nie zwodzi i jako apostołowie życia, które zwycięża śmierć.

Pod koniec kwietnia 2021 r. Rada Wykonawcza Organizacji Narodów Zjednoczonych Agencji ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) sporządziła listę 60 wielkich postaci, które obchodzą ważne rocznice w latach 2022-2023. Lista tych osób jest również wyrazem docenienia geniuszu chrześcijańskiego, który objawiał się w ciągu wieków.
W gronie osób wskazanych przez UNESCO znalazł się (wraz z polskim astronomem i matematykiem Mikołajem Kopernikiem) św. Nerses Sznorhali (Wdzięczny), Սուրբ Ներսես Շնորհալի (Ներսես Դ Կլայեցի, Ներսես Երգեցող). W 2023 roku przypada 850 rocznica jego śmierci. Wniosek Armenii został wsparty przez Grecję, Cypr, Syrię oraz Włochy.

Św. Nerses Sznorhali (ur. 1098 lub 1102 w Gaziantep, zm. 1172 lub 13 sierpnia 1173 w Hromkla) – chrześcijański poeta ormiański, święty Kościoła katolickiego i apostolskiego Kościoła ormiańskiego.

Przez sześć lat pełnił funkcję katolikosa Wielkiego Domu Cylicyjskiego, działał także na rzecz ekumenizmu. Jest też nazywany Nersesem IV, bo na liście katolikosów Armenii był czwartym tego imienia. Urodził się w r. 1102 (?). Był bratem katolikosa Grzegorza III Pahlavuni i po nim w r. 1166 objął rządy w Kościele ormiańskim. Wniósł na to stanowisko umiejętności dobrego teologa. Kontynuował przede wszystkim działalność brata na rzecz zjednoczenia Kościołów chrześcijańskich. Jak brat, uznawał też zwierzchnictwo papieży. 
W historii zapisał się przede wszystkim jako czołowy liryk ormiański,. Pozostawił po sobie komentarze biblijne, listy, pieśni religijne (szarakany), utwory dydaktyczne, historyczne, liturgiczne.
Jest autorem poematu lirycznego Jezus, Syn jedyny Ojca, uważanego za jedno z arcydzieł średniowiecznej epiki europejskiej, porównywanego do Wyznań św. Augustyna i Boskiej komedii Dantego. Zawarł w nim całe biblijne dzieje zbawienia, opatrując je wstawkami modlitewnymi i pokutnymi. Razem z Janem Sarkawagiem, Mechitarem Goszem oraz Wardanem Ajhekci stał się wybitnym przedstawicielem okresu, nazywanego renesansem ormiańskim. Jednocześnie przyczynił się do ożywienia literackiego języka ormiańskiego poprzez wprowadzenie zwrotów przejętych z mowy ludowej, był nowatorem formy poetyckiej, udoskonalił i zakorzenił rym w narodowym pieśniarstwie. Napisał także szereg pieśni do dziś wykorzystywanych w niedzielnej liturgii.

Cytowaliśmy fragmenty z poematu „Jezus, Syn jedyny Ojca” (w polskim przekładzie ks. Marka Starowieyskiego) podczas Triduum Paschalnego zarówno w ubiegłym, 2020 jak i w bieżącym roku.

oprac. na podstawie: FB  Łukasza Trzeciaka, oraz VATICAN NEWS, WIKIPEDIA, deon.pl
ilustracja: wikipedia

» "ԵՈՒՆԵՍՔՕ. 2023ին պիտի նշուի Սուրբ Ներսէս Շնորհալիին մահուան 850 ամեակը։", VATICAN NEWS

 

22 stycznia, w dniu męczeńskiej śmierci, Kościół katolicki (zarówno łaciński jak i ormiański) wspomina św. Wincentego (zwanego najczęściej Wincentym z Saragossy, ale także Wincentym z Aragonii, Wincentym z Huesca, Wincentym Tourante).
Św. Wincenty urodził się w III wieku w hiszpańskim mieście Huesca w znanej rzymskiej rodzinie. Już w młodym wieku wykazywał się głęboką znajomością Pisma Świętego i wielką pobożnością. Z tego powodu biskup Waleriusz mianował go archidiakonem i kaznodzieją w Saragossie. Powierzono mu opiekę nad ubogimi oraz zarządzanie dobrami diecezji. W czasie prześladowań chrześcijan za cesarza Dioklecjana został poddany torturom, aby wyrzekł się wiary, a także wydał dobra kościelne. Najpierw go uwięziono, a następnie skazano na śmierć przez ukrzyżowanie. W cudowny sposób uratowany od śmierci na krzyżu, został żywcem upieczony na żelaznym ruszcie, nie wydając w tym czasie ani jednego słowa. Miało to miejsce w Walencji 22 stycznia 304 roku. Otoczono go czcią nie tylko w Hiszpanii (Saragossa i Walencja), ale w całej Europie. Już w wieku V miał kościoły pod swoim wezwaniem. W połowie XV wieku jego imieniem nazwano jedną z Wysp Zielonego Przylądka na Atlantyku. W późniejszym okresie relikwie świętego przeniesiono do Rzymu. Jego męstwo i silna wiara szybko znalazły uznanie i rozgłos. Św. Augustyn powiedział o nim: „Wincenty czczony jest wszędzie, gdzie rozciąga się imperium rzymskie i gdzie dociera chrześcijańskie imię.” Jego kult początkowo żywy w Hiszpanii i Erancji w średniowieczu rozciągnął się na całą Europę.
Św. Wincenty, męczennik z Saragossy, jest patronem Portugalii i Lizbony oraz wielu hiszpańskich miast, a także leśników, drwali i rolników oraz wytwórców i sprzedawców wina.
(na podstawie: brewiarz.pl)


Wejście do lochu św. Grzegorza Oświeciciela
Syrpo Horyn mero Grigori Lusaworczi mutn i wirapn
Սրբոյ Հօրն մերոյ Գրիգորի Լուսաւորչի մուտն ի վիրապն

Klasztor Chor Wirap, to jedno z najważniejszych dla Ormian miejsc świętych.
W tamtejszych lochach więziony był przez kilkanaście lat za wiarę św. Grzegorz Oświeciciel, również tu narodził się monastycyzm ormiański.
Początkowo była to jedna z twierdz w pobliżu miasta Artaszat, rozmieszczonych na obszarze ówczesnej Armenii i to tam wtrącił św. Grzegorza do głębokiego skalnego lochu, znajdującego się w kompleksie cytadeli dominującej nad Artaszatem, jego zaciekły wówczas przeciwnik, król Tyrydates III.
W języku ormiańskim to miejsce nazywano Chor Wirap (Խոր Վիրապ - głęboki loch). Według różnych źródeł przyszły apostoł Ormian spędził tam kilkanaście (12-15) lat w strasznych warunkach, przebywając stale w głębokiej na prawie 7 metrów studni. Jeszcze dziś miejsce to zachowało całą swą surowość – wchodzi się tam po pionowej drabince a w środku jest pusta przestrzeń.
Gdy na początku IV wieku za wstawiennictwem św. Grzegorza pogrążony w chorobie król Tiridates III został cudownie uzdrowiony, wobec oczywistego dowodu potęgi Boga chrześcijan, postanowił zerwać z pogaństwem, nawrócił się razem z rodziną i w 301 r. ogłosił chrześcijaństwo religią państwową Armenii. Tak powstało pierwsze chrześcijańskie państwo na świecie, a miejsce to stało się święte.
W latach sześćdziesiątych tegoż stulecia Artaszat najechali Persowie, którzy zniszczyli to miejsce, ale już w V wieku, za dynastii Arszacydów, powstał tam klasztor – jeden z najważniejszych w Armenii. Na przełomie XII i XIII wieku mieściły się tam również seminarium i ośrodek badań, kształcący najwybitniejsze postaci Kościoła i państwa tamtych czasów.
Kościół św. Grzegorza, wzniesiony nad dawną studnią-więzieniem, stał się szybko celem pielgrzymek z całego kraju. Zniszczony w wyniku silnego trzęsienia ziemi w 1679 był stopniowo odbudowywany i w połowie XIX wieku otrzymał dzwonnicę.
27 września 2001 miejsce to odwiedził ówczesny papież, św. Jan Paweł II, na zakończenie swej historycznej wizyty w Armenii, a 26 czerwca 2016 r. modlił się tam papież Franciszek w ostatnim dniu swej pielgrzymki do Armenii.

» św. Grzegorz Oświeciciel
(za kalendarzem FKiDOP 2020 - w j. polskim i ormiańskim) 

ŚWIĘCI Z KALENDARZA FKiDOP  2020 - GRUDZIEŃ

‹ Św. Wartan Mamikonian Wojownik (387-451)
Ilustracja: Archiwum FKiDOP.

Jeden z największych dowódców, przywódców duchowych i bohaterów narodowych Armenii, męczennik.

Wartan przyszedł na świat w wiosce Artaszat (Artaxata) w regionie Taron. Pochodził z arystokratycznej rodziny Mamikonianów. Był synem Hamazaspa Mamikoniana i Sahakanusz, córki arcybiskupa Armenii – świętego Sahaka (Izaaka) Wielkiego, mającej, wedle podań, wśród przodków królów z dynastii Arsacydów oraz św. Grzegorza Oświeciciela.

W 432 r. Wartan został mianowany sparapetem, czyli najwyższym dowódcą wojskowym, a w związku z tym wezwano go na dwór szacha do Ktezyfonu. Niewiele wiadomo na temat jego pobytu w Persji, ale w 450 r. powrócił do Armenii i wobec prześladowań perskich na tle religijnym stanął na czele buntu miejscowych chrześcijan przeciwko Sasanidom.

Wartan zginął w największej bitwie powstania, pod Awarajr, 26 maja 451 r. Schwytany na wzgórzu, z którego obserwował pole bitwy, został upokorzony i torturowany na oczach własnych wojsk.

Śmierć przywódcy nie zakończyła jednak powstania, nad którym dowództwo objął Wahan Mamikonian, syn jednego z braci Wartana. Mimo klęski pod Awarajr bitwa utorowała drogę do odzyskania przez Armenię względnej autonomii i swobody religijnej. Traktat w Nwarsak z 484 r. zagwarantował przetrwanie państwowości Armenii w kolejnych wiekach.

Wartan Mamikonian był ojcem Wardeni Mamikonian (znanej również jako Szuszanik, czyli Zuzanna), urodzonej około 409 r. Szuszanik poślubiła Warskena, perskiego księcia z dynastii Mihranid. Warsken wyrzekł się chrześcijaństwa i przyjął zaratusztrianizm, do czego próbował także zmusić swoją żonę. Szuszanik kategorycznie odmówiła podporządkowania się jego żądaniom i porzucenia wiary chrześcijańskiej. W 475 r., na rozkaz męża, Szuszanik została zamordowana w mieście Tsurtavi w Gruzji. Kanonizowana przez Gruziński Kościół Prawosławny, czczona jest również przez Apostolski Kościół Ormiański, Cerkiew prawosławną oraz katolickie Kościoły wschodnie, a wśród nich Kościół ormiańskokatolicki. Święto Szuszanik obchodzone jest 17 października.

W uznaniu zasług i męczeńskiej śmierci Apostolski Kościół Ormiański uznał Wartana Mamikoniana za świętego. Jest on także czczony w Kościele ormiańskokatolickim oraz Ormiańskim Kościele Ewangelickim. W ormiańskim kalendarzu kościelnym dzień św. Wartana jest świętem ruchomym, przypada zawsze w czwartek przed ostatnią niedzielą karnawału, najczęściej w lutym lub na początku marca.

Święty Wartan jest patronem wielu świątyń, nie tylko na terenie Armenii. Najbardziej znana to katedra pw. św. Wartana w Nowym Jorku, w pobliżu której znajduje się park jego imienia. W Bazylice Grobu Pańskiego w Jerozolimie, w podziemnym kamieniołomie na północ od ołtarza, znajduje się Kaplica św. Wardana i Ormiańskich Męczenników.

Na historii Wartana Mamikoniana i jego wojowników fabułę swojej powieści Wartanidzi oparł Derenik Demirczian. Wizerunek św. Wartana zdobi medal przyznawany w Armenii żołnierzom za odwagę i męstwo w działaniach wojskowych.

Imię Wartan (lub Wardan) pochodzi od słowa ward, czyli róża, i jest popularnym imieniem męskim, które dało początek takim nazwiskom, jak , Wardanian i Wartanian. Istnieją również żeńskie wersje tego imienia: Wardanusz lub Wartanusz.

Wśród Ormian polskich imię wielkiego wojownika było również bardzo popularne. Z czasem, w parafiach obrządku ormiańskiego na Kresach, imię Wartan zaczęto zastępować bardziej swojsko brzmiącym Walerianem, a żeńską formę Warte – rodzimą Rozalią. Ślad po imieniu pozostał w nazwisku Wartanowicz.

W ikonografii św. Wartan przedstawiany jest w zbroi, z mieczem w ręku, a także w otoczeniu swoich żołnierzy lub jako jeździec na koniu (pomniki św. Wartana w Giumri i Erywaniu).

*

Սուրբ Վարդան Մամիկոնյան (387-451) 

Վարդան Մամիկոնյանը ծնվել է Տարոն գավառի Արտաշատ գյուղում: Սերում  էր Մամիկոնյանների ազնվական տոհմից: Նրա ծնողներն էին՝ Համազասպ Մամիկոնյանն ու Սահականույշը՝ Հայոց արքեպիսկոպոս սբ. Սահակ Մեծի դուստրը, որը, ըստ որոշ աղբյուրների, սերում էր Արշակունյաց դինաստիայի և Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի տոհմից:

432 թվականին Վարդանը նշանակվեց սպարապետ, այսինքն՝ բարձրագույն զինվորական հրամանատար, այդ կապակցությամբ նրան կանչեցին Տիզբոն՝ շահի արքունիք: Քիչ է հայտնի Պարսկաստանում նրա գտնվելու մասին: Սակայն 450 թվականին նա վերադարձավ Հայաստան և, դեմ կանգնելով կրոնական հետապնդումներին, առաջնորդեց տեղի քրիստոնյաների ապստամբությունը Սասանյանների դեմ: Վարդան Մամիկոնյանը մահացավ ապստամբության ամենամեծ մարտի դաշտում՝ Ավարայրում՝ 451 թվականի մայիսի 26-ին: Գերի ընկավ այն բլրի վրա, որտեղից դիտում էր ռազմի ճակատը, նրան նվաստացրին և խոշտանգեցին սեփական զորքի առջև: Առաջնորդի մահը, այնուամենայնիվ, չհանգեցրեց ապստամբության ավարտին, հրամանատարությունն ընդունեց Վարդանի եղբայրներից մեկի որդին՝ Վահան Մամիկոնյանը: Չնայած Ավարայրի դաշտում կրած պարտությանը, ճակաատամարտը ճանապարհ հարթեց Հայաստանի հարաբերական ինքնավարության վերականգնմանը և կրոնական ազատությանը: Ընդունված է ասել, որ հայերը տարան բարոյական հաղթանակ։ 484 թվականի Նվարսակի հաշտության պայմանագիրը երաշխավորեց Հայաստանի պետականության գոյատևումը հաջորդ դարերում:

Վարդան Մամիկոնյանի դուստրը՝ Վարդենի Մամիկոնյանն էր (հայտնի նաև որպես Շուշանիկ), որը ծնվել է 409-ին: Շուշանիկն ամուսնացավ պարսկական իշխանական տոհմից Վազգենի հետ: Վազգենը հրաժարվեց քրիստոնեությունից և զրադաշտություն ընդունեց, փորձելով ստիպել նաև իր կնոջը նույնն անել: Շուշանիկը կտրականապես հրաժարվեց կատարել ամուսնու քրիստոնեական հավատքից հրաժարվելու պահանջները: 475 թվականին, ամուսնու հրամանով, Շուշանիկը սպանվեց Վրաստանի Ցուրտավի քաղաքում: Կանոնիզացվել է Վրաց ուղղափառ եկեղեցու կողմից, փառաբանվում է նաև Հայ Առաքելական եկեղեցու, Ուղղափառ և Արևելյան կաթոլիկ եկեղեցիների կողմից, որոնց թվում է նաև Հայ Կաթողիկե եկեղեցին: Շուշանիկի հիշատակման օրը հոկտեմբերի 17-ն է:

Իր արժանիքների և նահատակության համար Հայ առաքելական եկեղեցին Վարդան Մամիկոնյանին սրբադասել է:Նրան փառաբանում են նաև Հայ Կաթողիկե և Հայ Ավետարանչական եկեղեցիները: Հայ եկեղեցական օրացույցում Սբ. Վարդանանց տոնը շարժական տոն է, այն միշտ նշանակվում է հինգշաբթի օրը` Զատիկից 8 շաբաթ առաջ, առավել հաճախ` փետրվարին կամ մարտի սկզբին:

Սբ. Վարդանը բազմաթիվ սրբավայրերի հովանավոր է, ոչ միայն Հայաստանում: Առավել հայտնի է Նյու Յորքի Սբ. Վարդանի տաճարը, որի մոտակայքում է գտնվում նրա անվամբ զբոսայգին: Երուսաղեմի Տիրոջ գերեզմանի տաճարում, ստորգետնյա քարհանքում, խորանից հյուսիս գտնվում է Սբ. Վարդանի և հայ նահատակների մատուռը:

Վարդանի և իր մարտիկների պատմությունը Դերենիկ Դեմիրճյանը շարադրել է իր «Վարդանանց» վեպում: Սբ. Վարդանի կերպարով այժմյան Հայաստանում կա պետական պարգև՝ մեդալ, որը շնորհվում է ռազմական գործողություններում արիության և համարձակության համար:

Վարդան անունը առաջացել է «վարդ» բառից և հայտնի արական անձնանուն է, որից առաջացել է Վարդանյան ազգանունը: Կա նաև այդ անվան իգական տարբերակը՝ Վարդանույշ:

Լեհահայերի շրջանում նույնպես մեծ տարածում է  գտել մեծ զորավարի անունը: Ժամանակի ընթացքում Կրեսներում գտնվող հայկական  ծխական համայնքներում Վարդան անունը սկսեց փոխարինվել ավելի ծանոթ հնչողությամբ Վալերիան անվամբ, իսկ իգական Վարդե ձևը` Ռոզալիա անվամբ: Այդ անունից է առաջացել Վարտանովիչ (Վարդանովիչ) ազգանունը:

Սրբապատկերներում սբ. Վարդանը պատկերված է զրահով՝ ձեռքին սուր, շրջապատված իր զինվորներով կամ որպես ձիավոր (հուշարձաններ Գյումրիում և Երևանում ):

Հայ մեծագույն զորավարներից, հոգևոր առաջնորդներից և ազգային հերոսներից մեկը, սուրբ նահատակ:
Լեհաստանի Հայ մշակույթի և ժառանգության հիմնադրամի արխիվ:

  1. Bł. Komitas Keumurgian (1656–1707)
  2. Św. Mesrop Masztoc (ok. 361–440)
  3. Święci: Tiridates III i królowa Aszchen
  4. Święty Kajetan z Tieny (1480–1547)