W tym roku w niedzielę 27 października przypada ormiańskie Święto Odnalezienia Krzyża Świętego
Ton Giuti Syrpo Chaczi - Տօն Գիւտի Սրբոյ Խաչի
Tradycja przypisuje odnalezienie Krzyża Świętego matce cesarza Konstantyna I Wielkiego, św. Helenie, w 326 roku. Relikwie zostały złożone w bazylice Grobu Świętego w Jerozolimie, czczone od tamtej pory przez wiernych z całego świata. Zdobycie Jerozolimy 20 maja 614 roku przez Persów zakończyło jednak okres kultu. Persowie zburzyli bazylikę a relikwie Krzyża zabrali z Jerozolimy.
W 628 roku cesarz bizantyjski Herakliusz pokonał Persów i odzyskał relikwie Krzyża Świętego. Herakliusz sam wniósł je uroczyście do Jerozolimy wchodząc do miasta przez Złotą Bramę. Legenda głosi, że cesarz niosąc Krzyż ubrany był w drogocenne szaty i nie mógł udźwignąć Krzyża, aby wejść do miasta. Musiał za radą zdjąć bogaty strój. Idąc boso wniósł Krzyż aż do odbudowywanej po zniszczeniu Bazyliki. Jest to jednak tylko legenda, gdyż ze świadectwa św. Cyryla Jerozolimskiego (+ 387) wiemy, że już za jego czasów czcigodną relikwię podzielono na drobne części i rozesłano je niemal po wszystkich okolicznych kościołach. (Św. Helena, obraz z XV w.)
Uroczystość Znalezienia Krzyża świętego. (Zaszło około roku Pańskiego 326).
Cesarz Konstantyn był zawikłany w wojnę z rywalem Maksencyuszem, który rościł sobie prawo do tronu cesarskiego. Ponieważ wojska jego były słabsze od nieprzyjacielskich, przeto błagał Boga chrześcijan o pomoc. Bóg modlitwy jego wysłuchał; niebawem też on i całe jego wojsko spostrzegło na Niebie krzyż jaśniejący z napisem: „Pod tem znamieniem zwyciężysz!"
» cały artykuł (Żywoty Świętych Pańskich na wszystkie dnie roku; 1910 r.)
Մեզի կ՛իյնայ միշտ ու միշտ պատրաստ ըլլալ՝ նման հինգ իմաստուն կոյսերու, եւ մեր լապտերները մեր ձեռքերուն մէջ՝ դիմաւորելու Ճշմարիտ եւ Յաւիտենական Փեսան. Ամէն:
Այսօր եւ համաձայն մեր ծիսական տօնացոյցին, կը տօնենք Գիւտ Ս. Խաչի տօնը:
Երբ կը կարդանք մեր այսօրուան Աւետարանի հատուածը, կը տեսնենք թէ ինչպէս Քրիստոս մեզ կը պատրաստէ Իր երկրորդ գալուստին, եւ կը խօսի այն դէպքերուն մասին՝ որոնք պիտի պատահին նախ քան՝ Իր աշխարհ վերադարձը: