Daty i opis zestawionych tu najważniejszych świąt obchodzonych w obrządku ormiańskim podane są za kalendarzem liturgicznym Ormiańskiego Kościoła Katolickiego na rok 2019, opracowanym w siedzibie Patriarchatu tego Kościoła w Libanie.
Większość świąt w ormiańskim kalendarzu, to święta u nas określane jako „ruchome”, czyli nie są związane na stałe z konkretną datą, w kolejnych latach zmieniają swoje umiejscowienie.
Zdarza się, że niektóre ze świąt obchodzone są w obrządku ormiańskim w tym samym dniu, co w łacińskim (co zaznaczono dodając adnotację: orm., łac.).
Pięć głównych w tym kalendarzu świąt, to: Święto Objawienia i Chrztu Pańskiego, Wielkanoc, Przemienienie Pańskie, Wniebowzięcie NMP, Podwyższenie Krzyża Świętego. Dla tego też następuje po nich Dzień Zaduszny (Or Mereloc, Օր Մեռելոց).
Cały kalendarz liturgiczny ormiańskiego Kościoła Katolickiego (w j. ormiańskim) jest do pobrania TUTAJ.
 |
|
Obraz św. Jakuba z Nisibis (trzymającego deskę z arki Noego), autor: Hownatan (Jonatan) Hownatanian (1730 - 1801), jeden z mistrzów znanej rodziny malarzy ormiańskich Hownatanianów. |
Wspomnienie św. Jakuba z Nisibis - Ս. Յակոբ Մծբնա Հայրապետի
Według tradycji bowiem, którą w V wieku spisał ormiański historyk „Faustus z Bizancjum”, Jakub spotykał się w wątpliwościami swoich wiernych co do wiarygodności biblijnej historii o arce Noego, która po ustąpieniu potopu „osiadła na górach Ararat” (Rdz 8,4). Biskup postanowił dostarczyć dowodów. Wyruszył więc na górę Ararat, aby znaleźć szczątki arki. Gdy był już na pewnej wysokości, zaczął krążyć wokół i wciąż wracał na to samo miejsce. Zmęczony, położył się i zasnął. Podczas snu ukazał mu się anioł, który objawił Jakubowi, że akurat śpi na desce z arki Noego, znajdującej się pod jego głową.
 |
 |
|
Fresk z kościoła św. Jakuba w Kanakerze; przedstawia św. Jakuba z Nisibis |
Fragment arki Noego w relikwiarzu w muzeum w katedrze w Eczmiadzynie. |
Deska z arki Noego otrzymana przez św. Jakuba z Nisibis jest obecnie przechowywana w muzeum katedry w Eczmiadzynie.
Jednym z ośrodków kultu św. Jakuba z Nisibis był kościół [apostolski] pod wezwaniem św. Jakuba (Surp Hakop) w miejscowości Kanaker pod Erewaniem (obecnie dzielnica Erewania, w północnej części miasta; w Kanakerze znajduje się także kościół ormiańskokatolicki św. Grzegorza z Nareku).
W Kanakerze w końcu XVII w. wykonano także relikwiarz, do którego włożono fragment arki Noego. Ten relikwiarz można oglądać dziś w katedrze w Eczmiadzynie.
Pod relikwiarzem podpis w trzech językach, który głosi: Relikwiarz – zawierający fragment Arki Noego. Relikwiarz [wykonany w]: Kanaker, 1698.
 |
| "Matka Boża z Nareku" Ariel Agemian |
W kościele rzymskokatolickim
uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny obchodzona jest 8 grudnia.
♦
Uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Maryi, Bogurodzicy
(Ton anarat juchuthjan serbo kusin Mariamu Astwacacni
Տօն Անարատ Յղութեան Սրբոյ Կուսին Մարիամու Աստուածածնի)
Tylko obrządek katolicki ma w nazwie święta „Niepokalane” Poczęcie, inne wyznania chrześcijańskie, prawosławne i orientalne, obchodzą 9 grudnia „Święto poczęcia Najświętszej Panny Maryi” (taką nazwę nosi to święto w Ormiańskim Kościele Apostolskim: Տօն U. Կոյս Մարիամի Յղութեան).
Wszystkie te wyznania wspominają w tym dniu cudowny moment poczęcia, gdy Joachim i Anna, oboje w bardzo podeszłym wieku, dzięki Bożej obietnicy doczekali się potomstwa – Maryi, której Bóg wyznaczył szczególną rolę.
Wszystkie też chrześcijańskie wyznania: katolickie, prawosławne i orientalne łączą się w wychwalaniu Maryi, której Bóg „uczynił wielkie rzeczy”. Nazywają Ją „najczystszą”, „zawsze chwalebną i nieskalaną”, wybraną przez Boga, Matką Bożą.
Stąd każda liturgia ormiańska z 9 XII ma taką modlitwę:
Prosimy Cię, Święta Panno Maryjo, Matka Boża,
którą okryła swoim cieniem moc Najwyższego
i któraś została oświecona zstąpieniem Ducha Świętego.
Ty, któraś w niewysłowiony sposób poczęła Stwórcę wszystkich bytów,
wstawiaj się za nami przed Tym, który w Tobie przyjął ciało,
abyśmy dostąpili zbawienia.
Kościół Katolicki uznał ponadto, że ze względu na przyszłe macierzyństwo Maryi, Bóg zachował Ją od dziedzicznej winy ludzkości czyli od grzechu pierworodnego (podlegała ona jednak skutkom tego grzechu, jak wszyscy potomkowie Adama i Ewy). Stąd nazywa Ją „niepokalanie poczętą”. Albowiem tylko Ją jako niezwykle wyróżnioną i obdarzoną łaską, anioł z nieba pozdrowił słowami: „łaskiś pełna”, a św. Elżbieta pozdrowiła Ją słowami: „błogosławionaś Ty między niewiastami”.
Uwaga: nie mylić niepokalanego poczęcia Maryi (jej rodzice to Joachim i Anna), wspominanego w liturgii 8 [obrzadek łaciński] lub 9 grudnia [obrządek ormiański], i dziewiczego poczęcia Jezusa z Maryi, świętowanego jako Zwiastowanie Pańskie, dziewięć miesięcy przed Bożym Narodzeniem (w kościele katolickim 25 marca).
W ormiańskim kościele katolickim jest to święto ruchome. W katolickim kościele łacińskim od ostatniej reformy kalendarza kościelnego wszyscy trzej archaniołowie są czczeni jednego dnia - 29 września.
W tradycji chrześcijańskiej Michał to pierwszy i najważniejszy spośród aniołów (Dn 10, 13; 12, 1; Ap 12, 7 nn), obdarzony przez Boga szczególnym zaufaniem.Hebrajskie imię Mika'el znaczy "Któż jak Bóg". Według tradycji, kiedy Lucyfer zbuntował się przeciwko Bogu i do buntu namówił część aniołów, Archanioł Michał miał wystąpić i z okrzykiem "Któż jak Bóg" wypowiedzieć wojnę szatanom.
W Piśmie świętym pięć razy jest mowa o Michale. W księdze Daniela jest nazwany "jednym z przedniejszych książąt nieba" (Dn 13, 21) oraz "obrońcą ludu izraelskiego" (Dn 12, 1). Św. Jan Apostoł określa go w Apokalipsie jako stojącego na czele duchów niebieskich, walczącego z szatanem (Ap 12, 7). Św. Juda Apostoł podaje, że jemu właśnie zostało zlecone, by strzegł ciała Mojżesza po jego śmierci (Jud 9). Św. Paweł Apostoł również o nim wspomina (2 Tes 4, 16). Jest uważany za anioła sprawiedliwości i sądu, łaski i zmiłowania. Jeszcze bardziej znaczenie św. Michała akcentują księgi apokryficzne: Księga Henocha, Apokalipsa Barucha czy Apokalipsa Mojżesza, w których Michał występuje jako najważniejsza osoba po Panu Bogu, jako wykonawca planów Bożych odnośnie ziemi, rodzaju ludzkiego i Izraela. Michał jest księciem aniołów, jest aniołem sądu i Bożych kar, ale też aniołem Bożego miłosierdzia. Pisarze wczesnochrześcijańscy przypisują mu wiele ze wspomnianych atrybutów; uważają go za anioła od szczególnie ważnych zleceń Bożych. Piszą o nim m.in. Tertulian, Orygenes, Hermas i Didymus. Jako praepositus paradisi ma ważyć dusze na Sądzie Ostatecznym. Jest czczony jako obrońca Ludu Bożego i dlatego Kościół, spadkobierca Izraela, czci go jako swego opiekuna. Papież Leon XIII ustanowił osobną modlitwę, którą kapłani odmawiali po Mszy świętej z ludem do św. Michała o opiekę nad Kościołem.
| MODLITWA DO ŚW. MICHAŁA ARCHANIOŁA | |
|
ԱՂՕԹՔ ՄԻՔԱՅԷԼ ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏԻՆ
Ո՜վ երկնային Զօրքերի մեծդ Իշխան, փառապանծ Հրեշտակապետդ Սուրբ Միքայէլ, մենք՝ քո բարեպաշտներս, քո առաջ խոնարհաբար ծունկի իջած, ողջունում ենք քեզ եւ սրտազեղ սիրով խնդրում ենք քո հզօր պաշտպանութիւնը եւ քո ազդու միջամտութիւնը Ամենասուրբ Երրորդութեան գահի առջեւ։ Փառքի այդ գահից, բարերար ցօղի նման, մեր սրտերի վրայ իջեցրու Աստուածային Շնորհը, որի օգնությամբ մենք կ'ապրենք քրիստոնէավայել աստուածասէր վարքով, ստապատիր ուսուցումների դէմ կը յաղթանակի Սուրբ Եկեղեցին, խաղաղութիւն կը հաստատուի քրիստոնեայ իշխանաւորների միջեւ, կը սիրուի աշխատանքը, կը փարթամանան մեր դաշտերն ու այգիները, կը խաղաղւեն փոթորկումները, մանուկների ուրախ ծիծաղով կը լցուի մեր հայրենիքը, երբ քո օրինակին հետեւելով՝ մենք բոլորս կը ծառայենք Կեանքին, հեռու վանելով մահուան մշակոյթն իր բոլոր դրսեւորումներով։
Ո՜վ բարեգութ Հրեշտակապետ, Պաշտպան Ընդհանրական Եկեղեցու եւ մեր իսկ անձնական եզակի Պաշտպան, բարեխօսիր մեր համար եւ օգնութեան հասիր մեզ մեր կարիքների մէջ։ Ազատիր մեզ սատանայի ծուղակներից այժմ եւ մեր կեանքի վերջին պահին, որից յետոյ քո հզօր պաշտպանութեան շնորհիւ յուսով ենք անձամբ քո ընկերակցութեամբ ցնծագին առաջնորդուել դէպի Երկնային Արքայութիւնը։ ԱՄԷՆ։
|
W Polsce powstały dwa zgromadzenia zakonne pod wezwaniem św. Michała: męskie (michalitów) i żeńskie (michalitek), założone przez błogosławionego Bronisława Markiewicza (+ 1912, beatyfikowanego przez kard. Józefa Glempa w Warszawie w czerwcu 2005 r.).
Św. Michał Archanioł jest patronem Cesarstwa Rzymskiego, Papui Nowei Gwinei, Anglii, Austrii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Węgier i Małopolski; diecezji łomżyńskiej; Amsterdamu, Łańcuta, Sanoka i Mszany Dolnej; ponadto także mierniczych, radiologów, rytowników, szermierzy, szlifierzy, złotników, żołnierzy. Przyzywany jest także jako opiekun dobrej śmierci.
W ikonografii św. Michał Archanioł przedstawiany jest w tunice i paliuszu, w szacie władcy, jako wojownik w zbroi. Skrzydła św. Michała są najczęściej białe, niekiedy pawie. Włosy upięte opaską lub diademem. Jego atrybutami są: globus, krzyż, laska, lanca, miecz, oszczep, puklerz, szatan w postaci smoka u nóg lub skrępowany, tarcza z napisem: Quis ut Deus - "Któż jak Bóg", waga.
Święty Archanioł GabrielGabriel po raz pierwszy pojawia się pod tym imieniem w Księdze Daniela (Dn 8, 15-26; 9, 21-27). W pierwszym wypadku wyjaśnia Danielowi znaczenie tajemniczej wizji barana i kozła, ilustrującej podbój przez Grecję potężnych państw Medów i Persów; w drugim wypadku archanioł Gabriel wyjaśnia prorokowi Danielowi przepowiednię Jeremiasza o 70 tygodniach lat. Imię "Gabriel" znaczy tyle, co "mąż Boży" albo "wojownik Boży". W tradycji chrześcijańskiej (Łk 1, 11-20. 26-31) przynosi Dobrą Nowinę. Ukazuje się Zachariaszowi zapowiadając mu narodziny syna Jana Chrzciciela. Zwiastuje także Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego.
Według niektórych pisarzy kościelnych Gabriel był aniołem stróżem Świętej Rodziny. Przychodził w snach do Józefa (Mt 1, 20-24; 2, 13; 2, 19-20). Miał być aniołem pocieszenia w Ogrójcu (Łk 22, 43) oraz zwiastunem przy zmartwychwstaniu Pana Jezusa (Mt 28, 5-6) i przy Jego wniebowstąpieniu (Dz 1, 10). Niemal wszystkie obrządki w Kościele uroczystość św. Gabriela mają w swojej liturgii tuż przed lub tuż po uroczystości Zwiastowania. Tak było również w liturgii rzymskiej do roku 1969; czczono go wówczas 24 marca, w przeddzień uroczystości Zwiastowania. Na Zachodzie osobne święto św. Gabriela przyjęło się dopiero w wieku X. Papież Benedykt XV w roku 1921 rozszerzył je z lokalnego na ogólnokościelne. Pius XII 1 kwietnia 1951 r. ogłosił św. Gabriela patronem telegrafu, telefonu, radia i telewizji. Św. Gabriel jest ponadto czczony jako patron dyplomatów, filatelistów, posłańców i pocztowców. W 1705 roku św. Ludwik Grignion de Montfort założył rodzinę zakonną pod nazwą Braci św. Gabriela. Zajmują się oni głównie opieką nad głuchymi i niewidomymi.
W ikonografii św. Gabriel Archanioł występuje niekiedy jako młodzieniec, przeważnie uskrzydlony i z nimbem. Odziany w tunikę i paliusz, czasami nosi szaty liturgiczne. Na włosach ma przepaskę lub diadem. Jego skrzydła bywają z pawich piór. Szczególnie ulubioną sceną, w której jest przedstawiany w ciągu wieków, jest Zwiastowanie. Niekiedy przekazuje Maryi jako herold Boży zapieczętowany list lub zwój. Za atrybut służy mu berło, lilia, gałązka palmy lub oliwki.
Święty Archanioł RafałRafał przedstawił się w Księdze Tobiasza, iż jest jednym z "siedmiu aniołów, którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański" (Tb 12, 15). Występuje w niej pod postacią ludzką, przybiera pospolite imię Azariasz i ofiarowuje młodemu Tobiaszowi wędrującemu z Niniwy do Rega w Medii swoje towarzystwo i opiekę. Ratuje go z wielu niebezpiecznych przygód, przepędza demona Asmodeusza, uzdrawia niewidomego ojca Tobiasza. Hebrajskie imię Rafael oznacza "Bóg uleczył".
Ponieważ zbyt pochopnie używano imion, które siedmiu archaniołom nadały apokryfy żydowskie, dlatego synody w Laodycei (361) i w Rzymie (492 i 745) zakazały ich nadawania. Pozwoliły natomiast nadawać imiona Michała, Gabriela i Rafała, gdyż o tych wyraźnie mamy wzmianki w Piśmie świętym. W VII w. istniał już w Wenecji kościół ku czci św. Rafała. W tym samym wieku miasto Kordoba w Hiszpanii ogłosiło go swoim patronem.
Św. Rafał Archanioł ukazuje dobroć Opatrzności. Pobożność ludowa widzi w nim prawzór Anioła Stróża. Jest czczony jako patron aptekarzy, chorych, lekarzy, emigrantów, pielgrzymów, podróżujących, uciekinierów, wędrowców i żeglarzy.
W ikonografii św. Rafał Archanioł przedstawiany jest jako młodzieniec bez zarostu w typowym stroju anioła - tunice i chlamidzie. Jego atrybutami są: krzyż, laska pielgrzyma, niekiedy ryba i naczynie. W ujęciu bizantyjskim ukazywany jest z berłem i globem..
Podwyższenie Krzyża Świętego (także: Pańskiego) – święto obchodzone zarówno w kościele zachodnim jak i wschodnim, związane z tradycją odnalezienia relikwii krzyża, na którym umarł Jezus Chrystus. Jest on dla chrześcijan największą relikwią.
W tym roku [2017] Święto Podwyższenia Krzyża obchodzone jest, wg ormiańskokatolickiego kalendarza liturgicznego, w niedzielę 17 września (w kosciele rzymskokatolickim zawsze 14 września).
W Kosciele ormiańskim jest jednym z pięciu najważniejszych świąt, po których następuje w poniedziałek OR MERELOC – Dzień Zaduszny.
W Święto Podwyższenia Krzyża wpatrujemy się w Ukrzyżowanego, który stał się posłuszny Ojcu niebieskiemu. Krzyż należy do tajemnicy Boga, jest wyrazem Jego miłości „do końca”. W Synu Bożym jest również nasze zbawienie. On wskazuje, że krzyż jest najświętszym znakiem, który streszcza istotę chrześcijaństwa, jest jego wyróżnikiem. Stanowi nie tylko podstawowy gest modlitwy, ale również najprostsze wyznanie wiary. Znak krzyża wielu chrześcijan nosi na piersiach, czynimy go w różnych sytuacjach naszego życia, od narodzin aż po ostatnie pożegnanie. Spotykamy go przy drogach i górskich szlakach. Krzyże zawieszamy w różnych miejscach, gdzie przebywa człowiek. Chcemy w ten sposób uświęcić przestrzeń, w której żyjemy: świątynie i kaplice, mieszkania i miejsca pracy oraz nauki, szpitale czy wreszcie cmentarze. (...)
Naśladowanie Chrystusa w codziennym dźwiganiu krzyża to zjednoczenie z Jego miłością, uczestnictwo w przemianie naszego życia. Ta droga prowadzi do narodzin nowego człowieka, stworzonego zgodnie z Bożym zamysłem. Jak zauważa kard. Joseph Ratzinger, „człowiek nie zadowala się rozwiązaniami, które nie upodabniają go do Boga. Ale wszystkie drogi wskazywane przez ‘węża’ (Rdz 3,5), to znaczy przez mądrość tego świata, okazują się zawodne. Jedyną drogą jest komunia z Chrystusem, osiągalna w życiu sakramentalnym. Naśladowanie Chrystusa to nie jest kwestia moralności, ale zagadnienie ‘misteryjne’ – połączenie działania Bożego i naszej odpowiedzi”.
za: www.liturgia.wiara.pl, z homilii ks. Leszka Smolińskiego
» artykuł przedstawiający historię Krzyża Świętego i jego kultu